تكرار و مرور در تمام امور مهم است. اگر انسان بخواهد به تبحر و تسلط در كاري برسد، بايد آن‌قدر تكرار كند تا در انجام آن مسلط شود. اگر مسئله‌اي با حافظه انسان مرتبط باشد، اهميت تكرار در آن موضوع بيشتر مي‌شود. به ذهن سپردن يك شعر، به خاطر نگه داشتن معناي لغات يا تسلط بر مطالب تاريخ و شبيه آنها تنها با دقت و تكرار ممكن است.
از آنجا كه حفظ قرآن با حافظه ارتباط دارد، صرفاً نمي‌توان به حفظ اوليه دل خوش داشت! حفظ قرآن زماني مؤثر و مفيد است كه با مرور همراه باشد.
شخصي بخشي از قرآن را حفظ كرده است ولي آنها را مرور نمي‌كند. تا چند روز اول پس از حفظ، محفوظات در ذهن باقي مانده است. كم‌كم در برخي كلمات يا آيات اشكال ايجاد مي‌شود. از دو سه هفته به بعد اگر بخواهد آيات را بخواند شايد حداكثر پنجاه درصد صحيح بخواند. دو ماه از حفظ گذشته، تقريباً جز كلمات متفرق چيزي به ذهن نمي‌رسد. ارزش مرور محفوظات در طول زمان، بيش از حفظ اول مي‌باشد. حفظ هر بخش از قرآن در صورتي ارزشمند است كه با مرور تا آخر عمر همراه باشد (دقت كنيد).
روايات متعددي نقل شده كه توصيه مي‌كند اگر قرآن را به ذهن سپرديد، نگذاريد از صفحه ذهن (و البته قلب‌تان) پاك شود.
امام صادق(ع) فرموده است:
هر كس سوره‌اي از قرآن را فراموش كند، آن سوره به صورتي زيبا و درجه‌اي بلند در بهشت برايش نمايان مي‌شود.
زماني كه آن را ببيند، مي‌گويد: تو كيستي؟ چه قدر زيبايي! كاش از آنِ من بودي!
آن سوره قرآن در پاسخش مي‌گويد: مرا نمي‌شناسي؟ من فلان سوره‌ام؛ اگر مرا فراموش نكرده بودي، تو را به اين مقام (بلند) مي‌رساندم (ولي حيف كه مرا از دست دادي).
شيوه هاي مرور:
در تمام شيوه‌هاي مرور، مبناي اصلي «تكرار محفوظات» است. در نحوه تكرار اختلاف وجود دارد و در هر روش، تكرار به شكلي خاص انجام مي‌شود.
شيوه اول: مرور با استماع بدون قرائت
در اين روش، بخش در نظر گرفته شده براي مرور فقط با شنيدن (كه معمولاً با تلاوت ترتيل صورت مي‌گيرد) و بدون خواندن مرور مي‌شود. حافظ قرآن آيات را به طور مرتب مي‌شنود و به جهت اين‌كه امكان خواندن براي وي فراهم نيست فقط در ذهنش مرور صورت مي‌گيرد.
مزايا:
1ـ اين روش انرژي كمي مي‌خواهد.
2ـ در شرايط مختلف و به شرط فراهم بودن امكان استماع، قابل انجام است.
3ـ اين روش تمركز زيادي را نمي‌طلبد.
معايب:
1ـ به جهت اين‌كه حافظ قرآن، آيات را نمي‌خواند تثبيت محفوظات در اين روش بسيار اندك است.
2ـ اين روش به وسايل كمك آموزشي مانند: نوار و ضبط صوت، سي دي و كامپيوتر نياز دارد.
شيوه دوم: مرور به صورت قرائت بدون استماع
در اين روش، بخش در نظر گرفته شده براي مرور توسط حافظ قرائت مي‌شود بدون اين‌كه با استماع همراه باشد.
در اين روش بعضي آيات را با صداي بلند و برخي با صداي آهسته و گروهي بدون صدا قرائت مي‌كنند؛ دسته‌اي از رو قرائت مي‌كنند و عده‌اي از بر مي‌خوانند؛ برخي، آيات را به صورت ترتيل و گروه ديگري به صورت ساده قرائت مي‌كنند.
مزيت:
تقريباً در تمام شرايط مي‌توان از اين روش استفاده كرد.
عيب:
به علت اتكاي مرور به حافظه و بدون كمك‌هاي جانبي، احتمال اختلال در تثبيت محفوظات در اين شيوه وجود دارد.
شيوه سوم: مرور به صورت قرائت همراه استماع
در اين شيوه، بخش در نظر گرفته شده براي مرور توسط حافظ و همراه با استماع تلاوت ترتيل قرائت مي‌شود.
در اين روش بعضي، آيات را با صداي بلند و برخي با صداي آهسته و گروهي بدون صدا قرائت مي‌كنند؛ دسته‌اي از رو قرائت مي‌كنند و عده‌اي از بر مي‌خوانند؛ برخي، آيات را به صورت ترتيل و گروه ديگري به صورت ساده قرائت مي‌كنند.
مزايا:
1ـ تثبيت محفوظات در اين روش فوق‌العاده زياد است.
2ـ در شرايط مختلف با شرط فراهم بودن امكان استماع، قابل انجام است.
عيب:
اين روش به وسايل كمك آموزشي (نوار و ضبط صوت يا سي دي و كامپيوتر يا وسايل نظير آنها) نياز دارد.
پرسش:
1ـ تفاوت سه شيوه ياد شده براي مرور را ذكر كنيد.
2ـ مهم‌ترين اشكال شيوه دوم مرور در چيست؟
3ـ اهميت مرور محفوظات را توضيح دهيد.