شکر و سپاس خداوندی را که بار دیگر توفیق بهره مندی از بحر بیکران قرآن را روزیمان قرار داد تا در ترنم یکی دیگر از سور نورانی آن جان خود را مصفی سازیم .
- خواهشمندیم خود را برای محبین قرآن معرفی فرمایید :
من سباء سی و چهارمین سوره ی قرآن کریم هستم . دارای 54 آیه بوده و در شهر منور مکه بر وجود نازنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل گشته ام .
- لطفاً مأنوسین قرآن را از ثواب تلاوت خود مطلع نمایید :
امام ششم شیعیان حضرت جعفر صادق علیه السلام می فرمایند : هر کس سوره سباء را در شب بخواند در حفظ و حراست الهی باشد و اگر در روز قرائت شود در آن روز هیچ مکروهی به او نرسد و حق تعالی خیر دنیا و آخرت را به او مرحمت نماید.1
- بر ما منت گذارده و خلاصه ای از محتوای آیات کریمه ی خود را بیان فرمایید :
محتوای آیات من پیرامون سه اصل اعتقادی توحید ، نبوت و قیامت است ، البته موضوعاتی چون بیان بخشی از نعمت های بزرگ خداوند و سرنوشت شکرگزاران و کفران کنندگان ، دعوت به تفکر و اندیشه و ایمان و عمل صالح و تأثیر این عوامل در سعادت و نیکبختی بشر از جمله مضامین آیات من می باشد . همچنین در آیات من به گوشه هایی از زندگی حضرت داوود، سلیمان و قوم سباء اشاره شده است .
خداوند متعال در چهل و ششمین آیه شما می فرماید :« قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِكُم مِّن جِنَّةٍ ... ، بگو جز این نیست که من شما را به یک نکته پند می دهم ، که برای خدا قیام کنید دو نفر ، دو نفر یا تک تک .سپس فکر کنید که این یار مهربان و راهنمای شما را جنونی نیست او جز بیم دهنده ی شما در برابر عذابی سخت نیست » لطفاً منظور آیه را مشخص نمایید ؟
روزی شخصی از امام باقر علیه السلام معنای این آیه را پرسید ، ایشان فرمودند : منظور از آن پند و نصیحت که خداوند می فرماید ، همان دوستی و ولایت امیرالمومنین علیه السلام است . هم چنین صادق آل محمد علیه السلام فرموده اند : پروردگار احکام و واجبات را تدریجاً بر مردم نازل نمود که اول آنها شهادت به وحدانیت و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بود سپس نماز ، زکات ، روزه ، جهاد ، حج ، خمس ، صدقات و ... نازل شد و روزی منافقین به پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم گفتند : اگر واجب دیگری به جز این واجبات هست بفرمایید تا آسوده و خاطره جمع باشیم که دیگر تکلیفی نیست و خداوند آیه ی (انما اعظکم بواحده ...)رانازل نمود و منظور از آن ولایت امیرالمومنین علیه السلام است سپس آیه (انما ولیکم الله) را فرو فرستاد و تمام امت اتفاق نظر دارند كه به جز وجود مقدس علي‌بن‌ابيطالب عليه‌السلام كس ديگري درحال نماز زكات و صدقه نداد و اگر اسم شريف آن حضرت را در قرآن بيان مي‌نمود، منافقين آن نام را اسقاط و تحريف مي‌كردند، پس پروردگار در اين آيه و آيات ديگر نام مقدس اميرالمؤمنين عليه‌السلام را بيان نفرمود، تا نادانان و منافقين از ظاهر آيه تشخيص ندهند و نفهمند و درصدد اسقاط و تحريف برنيايند و اين آيات به شما شيعيان برسد و در موضوع ولايت آيه « اليوم اكملت لكم دينكم .... » را نازل نمود.
در آن هنگام شخصي از حضور امام محمدباقر عليه‌السلام پرسيد: پس معناي « اِن تقوموا لله مثني و فرادي » چيست؟ حضرت فرمودند:« مثني » اطاعت پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اميرالمؤمنين عليه‌السلام است و « فرادي » اطاعت و فرمانبرداري از ائمه علیهم السلام و از فرزندان آن حضرت است. به خدا سوگند معناي آيه غير از اين نيست. 2
- تقاضامنديم يكي از خاطرات خود را براي ره‌پويان راه حقيقت تعريف كنيد.
به خاطر مي‌آورم كه روزي فردي به نام قتادة‌بن‌دعامه به محضر حضرت باقر العلوم عليه‌السلام آمد. آن حضرت به او فرمود: اي قتادة تو فقيه اهل بصره هستي، به من خبر داده‌اند تو تفسير قرآن مي‌نمايي؟ قتادة گفت: آري، امام فرمود: آيا از روي دانش تفسير مي كني يا از راه ناداني؟ عرض كرد: از راه علم و دانش تفسير مي‌كنم. امام محمدباقر عليه‌السلام فرمود: بسيار خوب، بگو ببينم تفسير اين آيه چيست؟ « وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقُرَى الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا قُرًى ظَاهِرَةً وَقَدَّرْنَا فِيهَا السَّيْرَ سِيرُوا فِيهَا لَيَالِيَ وَأَيَّامًا آمِنِينَ » 3
قنادة گفت: مقصود آيه كسي است كه با زاد و توشه حلال از خانه و ديار خود خارج شود و قصد خانه معظمه كعبه را داشته باشد، چنين شخصي ايمن بوده تا به اهل خويش برگردد. حضرت باقر عليه‌السلام فرمود: تو را به خدا سوگند مي‌دهم اي قتادة ، انصاف بده اگر كسي با زاد و توشه از شهر و ديار خود به قصد مكه خارج شود چنان چه در راه دزدان و راهزنان توشه‌اش را بربايند و محتاج و سرگردان در بيابان بماند ، آيا چنين شخصي ايمن است؟
ايشان ادامه دادند: واي بر تو اگر قرآن را به رأي و هواي نفس خود تفسير بنمائي. كه البته هلاك مي‌شوي و مردم را نيز هلاك مي‌نمايي و چنان‌چه اين‌گونه تفسير را از مردمان ديگر گرفته وبيان كني آنان و تو و مردم هلاك خواهيد شد. اي قتادة منظور از آيه كساني هستند كه از خانه و ديارشان بيرون آمده با زادو توشه‌اي حلال و دل و هواي آنها به سوي ما آل‌محمد صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است كه مي‌فرمايد:« واجعل افئدة من الناس تهوي اليهم »چرا كه مقصود خداوند از اين آيه خانه كعبه نيست زيرا اگر منظور كعبه بود مي‌فرمود: « تهوي اليه » اي قتادة به خدا قسم خانه حقيقي ما هستيم و مقصود از دعوت ابراهيم كه فرمود: « و اذن في الناس بالحج يأتوك » مائيم هر آن كس كه هواي ما در دل اوست حجش مقبول گردد و اگر دل او از محبت ما خالي باشد حج او مقبول نيست. اي قتادة آگاه باش كسي كه محبت ما در دل اوست ايمن است ا زآتش جهنم و آن كسي كه قرآن را مي‌داند و تفسير مي‌كند كه مخاطب به قرآن است و فقط ما اهل بيت پيغمبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مخاطب به قرآن مي‌باشيم. قتادة گفت:« به خدا قسم از آن پس تفسير نكردم اين آيه را مگر به آنچه حضرت باقر عليه‌السلام فرمود » 4
- در پايان ازمحضر شما كمال قدرداني و سپاس را داشته و خواستار شنيدن توصيه‌اي از زبان گهربار شما هستيم:
« وَمَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُم بِالَّتِي تُقَرِّبُكُمْ عِندَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ جَزَاءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ »5
« و اموال و فرزندانتان آن چيزي نيست كه شما را در نزد ما مقرب گرداند . لكن كساني كه ايمان بياورند و عمل شايسته انجام دهند آنها را در مقابل آنچه انجام داده‌اند پاداش دو برابر است و آنها در غرفه‌هاي بهشت آسوده خاطرند. »
پی نوشت ها
1- بحارالانوار 92/288 باب 56
2- تفسير جامع ج5 ص421
3- سبأ/18
4- تفسير جامع ج5 ص 408-410
5-سبأ/37