حمد و ثنا شايسته‌ي پروردگاري است كه براي نجات بشر، معجزه‌ي جاويدان قرآن را نازل فرمود تا بندگان با پيروي از قرآن و عترت در راه سعادت و هدايت گام بردارند و ديگر بار او را مي‌ستاييم كه توفيق تلاوت و تدبر در كتابش را به ما عنايت نمود تا با يكي ديگر از گلبوته‌هاي باغ قرآن آشنا شويم.
- اكنون از حضور منور ايشان خواهشمنديم خود را براي مأنوسين با كتاب الله معرفي بفرماييد:
نام من مجادله است، من پنجاه و هشتمين سوره قرآن حكيم مي‌باشم، داراي 22 آيه بوده و در شهر باصفاي مدينه بر اختر تابناك نبوت حضرت محمد مصطفي صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل گشته‌ام.
- از شما تقاضامنديم فضيلت تلاوت خود را بيان فرماييد:
نبي‌مكرم اسلام صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مي‌فرمايند: هر كس سوره مجادله را قرائت كند روز قيامت از رستگاران خواهد بود.1
همچنين صادق آل‌محمد صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم درباره‌ي من مي‌فرمايند: هركس اين سوره را در نماز واجب بخواند و برآن مداومت نمايد، خداوند او را عذاب نكند و در خودش و اهلش، بدحاالي و احتياج نبيند.2
- لطفاً خلاصه‌اي از محتواي آيات كريمانه خود را براي خوانندگان ما بيان نماييد:
خلاصه‌ي مطالب من عبارت است از بيان حكم و كفاره‌ي ظهار، عقوبت مخالفين خدا و رسول و اين كه خداوند بر راز و اسرار دروني مردم آگاه است، همچنين امر به وسعت دادن در مجالس و بيان حال منافقين.
- مشتاقانه در انتظار شنيدن شأن نزول يكي از آيات كريمانه شما هستيم:
به ياد دارم كه در زماني مردم بسياري حضور رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مي‌رسيدند و سؤالات بي‌شماري مي‌نمودند به طوري كه حضرت را خسته و رنجور مي‌نمودند، از طرفي اغنيا و توانگران علاوه بر اين كه مدت زيادي در حضور حضرت توقف مي‌كردند و سؤالات زيادي مي‌پرسيدند مانع از ورود فقرا در محضر پيامبر خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نيز مي‌شدند.
آن حضرت هم شرم و كراهت داشت از آن كه چيزي بگويد و آنها را برگرداند. سرانجام دوازدهمين آيه‌ي من نازل شد و خداوند متعال به آنها ادب آموخت و فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» اي اهل ايمان هر گاه بخواهيد با رسول سخن سري گوييد، پيش از آن بايد صدقه دهيد كه اين صدقه براي شما بهتر و پاكيزه‌تر است و اگر از فقر چيزي نيابيد در اين صورت خدا آمرزنده و مهربان است.
با نزول اين آيه تمام مردم به جز حضرت اميرالمؤمنين عليه‌السلام از سؤال و گفتگو كردن با پيغمبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم باز ايستادند ، چرا كه توانگران از صدقه دادن بخل مي‌كردند، و فقرا هم چيزي نداشتند كه صدقه بدهند.
اما حضرت علي عليه‌السلام ديناري داشت به ده درهم فروخت و ده مرتبه صدقه داد و با رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نجوا كرد و بر اسرار علوم واقف شد ولي ديگران پيغمبر را رها كرده و رفتند و به سبب وجود مقدس اميرالمؤمنين عليه‌السلام خداي تعالي اين حكم را از امت برداشت و روز بعد اين آيه‌ي نجوا را با آيه‌ي بعدي من كه آيه‌ي رخصت است، منسوخ فرمود.3 خداوند در سيزدهمين آيه‌ي من مي‌فرمايد:
«أَأَشْفَقْتُمْ أَن تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَتَابَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» آيا از اين كه پيش از راز گفتن با رسول صدقه دهيد، از فقر ترسيديد؟ پس حال كه اداي صدقه نكرديد، باز هم خدا شما را نبخشيد. اينك نماز به پا داريد و زكات بدهيد و فرمان خدا و رسولش را اطاعت كنيد و بدانيد كه خدا به هر چه مي‌كنيد آگاه است.
بدين‌ترتيب كسي جز حضرت علي عليه‌السلام بر اين آيه‌ي نجوا عمل نكرد و اين يكي از مناقب آن حضرت مي‌باشد.
- در آخرين آيه‌ي شما خداوند از گروهي سخن گفته كه بر دل آنها نور ايمان نگاشته است (كتب في قلوبهم الايمان) و اين كه آنان حزب خدا و رستگاران عالم‌اند، لطفاً بفرماييد منظور اين آيه چه كساني هستند؟
در كلام گرانبهاي حضرت علي عليه‌السلام است، محمدبن حنيفه اين آيه از اميرالمؤمنين عليه‌السلام روايت مي‌كند كه حضرت مي‌فرمايند:
«دوستي ما اهل‌بيت رحمتي است كه خداوند در طرف راست قلب بنده‌ي خود فرود آورده و نقشي است كه ثبت شده است. هر كس را كه طرف راست قلبش را خداوند ثبت فرمايد كسي قدرت و توانايي ندارد آن را زايل نمايد، آيا قول پروردگار را نمي‌شنويد كه مي‌فرمايد: «أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ » و حب ما اهل بيت ايمان است.4
همچنين روزي سلمان فارسي به اميرالمؤمنين عليه‌السلام عرض كرد: اي مولاي من! حضور پيغمبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شرفياب نشدم، مگر آن كه دست مباركش را بر كتف من زد و اشاره به شما نمود و فرمود: اي سلمان بدان كه علي و حزب او رستگارند.5
- در انتها كمال امتنان و سپاسگزاري را از حضور پرفيض و بركت شما داشته و استدعا داريم يكي از توصيه‌هاي هدايتگر خود را بيان فرماييد:
«إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ فِي الأَذَلِّينَ*كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ»6
كساني كه با خدا و رسولش دشمني و مخالفت مي‌كنند، خوار و ذليل‌ترين مردم هستند، خداوند اين مطلب را حتم گردانيده است كه من و رسولانم بر دشمنان غالب مي‌شويم، محققاً خداوند بسيار قوي و مقتدر است»
پی نوشت ها
1- تفسير جامع ج 7 ص97
2- بحارالانوار 92/307 باب 79
3- تفسير جامع ج7 ص108 و109، تأويل‌الآيات ج2 ص675، خصال ص547
4و5 - تفسير جامع ج 7 ص 116، تأويل‌الآيات الظاهره ج2 ص676
6- مجادله /20 و21