يكي از مباحثي كه معمولاً در رابطه با امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) طرح ميشود نحوه بهره بردن و استفاده از امامي است كه از درك محضرش بيبهرهايم و اين سؤال نه امروز كه از همان صدر اسلام، زماني كه رسول مكرم صلياللهعليهوآلهوسلم از غيبت حضرت مهدي عليهالسلام خبر دادند، طرح شده است. به عنوان نمونه روزي، جابربنعبداللهانصاري از حضرت رسول اكرم صلياللهعليه وآلهوسلم سؤال كرد: آيا شيعيان در عصر غيبت از قائم بهره ميبرند؟ فرمودند؟ آري، سوگند به خدايي كه مرا به پيامبري برانگيخت ، مردم از او بهرهمند ميشوند و از ولايتش كسب نور ميكنند آن چنانكه از خورشيد استفاده ميبرند اگر چه در پشت ابرها نهان باشد.
و اين تعبير زيباي خورشيد پشت ابر در كلام خود حضرت وليعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيز مطرح است آنجا كه ميفرمايند:
« و اما وجه الانتفاع بي في غيبتي كالانتفاع بالشمس اذا غيبتها عن الابصار السحاب »
و اما شيوه بهرهوري از من در غيبتم ، بسان بهره بردن از خورشيد است آنگاه كه ابرها آن را از ديدگان بپوشانند.
از مباحثي كه در درسهاي گذشته مطرح شد تا حدي روشن است كه چرا چنين تعبيري به كار رفته است. خورشيد چه آشكار باشد و چه پشت ابر، خورشيد است و آثار وجودي او برقرار. نهايتاً هنگامي كه در پس ابر است، پرتو طلايي آن به چشم نميرسد اما ساير اثرات و تأثيرات او در جريان است و مستدام.
وقتي گفتيم امام انسان كامل است و علت خلقت، واسطه فيض است و محور هستي، رابط ميان خدا و خلق است و واسط ميان زمين و آسمان ديگر جاي چنين سؤالي نيست كه وقتي غايب است فايده وجودي او چيست؟ چرا كه به بركت وجود او و از دست مبارك او، خلقت برپاست و مخلوقات بهرهمند و بدون وجود او كل هستي رنگ عدم خواهد گرفت. پس مهمترين فايده وجودي امام غايب محور هستي بودن ايشان است.
و اما در طول دوران غيبت، امام مسئوليت سنگين حفظ و نگهباني دين خدا را نيز بر عهده دارد و اين همان وظيفه خطيري است كه پدران بزرگوارش، نيك به انجام رساندند كه مأموريتي بود الهي و مسئوليتي بود خدايي مگر نه اينكه در زيارت جامعه كبيره ميخوانيم:
« اعزكم بهداه و خصّكم برهانه و انتجبكم لنوره و ايدكم بروحه و رضيكم خلفاء في ارضه و حججا علي بريّته و انصاراً لدينه و حفظه لسره و خزنه لعلمه » .
اي عزيزاني كه خداي بزرگ شما را با هدايتش عزت بخشيد و به دلايل خويش مخصوص گردانيد. براي نورش شما را برگزيد و با روحش تأييدتان نمود و پسنديد كه شما خلفاي او باشيد در زمين و حجت هايش بر بندگان و ياوران دين او و حافظان اسرارش و گنجينههاي علم او.
و در اين زمانه پرآشوب ، اين مسئوليت خطير بر عهدهي حضرت ولي عصر است و اين از فوائد نامرئي حضرت است كه به طور غيرمستقيم، اما نيك، به انجام ميرساند. تأييدات، توجهات و دستگيريهايي كه حضرتش در طول دوران غيبت نسبت به علماء شيعه كه به فرمان خود امام، محل رجوع مردم در امور دين ميباشند، شده فراوان است و راهنمائيهايي كه به طور غيرمستقيم به عموم شيعيان نمودهاند از حد شمار بيرون .
از ديگر فوائد مترتب بر وجود حضرت، اميدي است كه به واسطهي اعتقاد به وجود و حضور حضرت، در ميان شيعيانش، بسان چراغي همواره فروزان بوده و هست. اميد به ظهور كسي كه قرار است بناي ظلم، سياهي و گمراهي را تخريب كرده و بناي استوار عدالت، نور و هدايت را بر پا نمايد كافي است تا اميدواران را به صبر و شكيبايي در سختيها و دوري از يأس و نااميدي وادارد و از اينروست كه پيش از غيبتش فرمانمان دادهاند كه : « انتظروا الفرج و لا تيأسوا من روح الله .... فان احب الاعمال الي الله انتظار الفرج »، چشم براه رسيدن فرج باشيد و از كارگشايي الهي نااميد نباشيد زيرا كه بهترين اعمال انتظار رسيدن فرج و گشايش است. از ديگر سو، تلاش براي آمادهسازي خود و محيط پيرامون خود جهت آن ظهور شكوهمند از ثمرات اين اميدواري است و بدينگونه اميد به از راه رسيدن او، چشم انتظارانش را مفيد و سازنده است و كارساز و مؤثر.
چگونه ميتوان تأثير احساس حضور در پيشگاه حضرت را در معتقدانش انكار كرد؟ اعتقاد به اينكه حضرت بر شرق و غرب عالم احاطه و آگاهي دارند و هيچ ظاهر و باطني از ديدگان بر نفوذشان مخفي نيست و در عين حال توجه و عنايت خاصي نسبت به مؤمنان دارند، تأثير فوقالعاده در اصلاح رفتار و گفتار شيعيان دارد كه حضرت خود فرمودهاند: ما به آنچه بر شما ميگذرد احاطه علمي داريم و هيچ يك از اخبار شما بر ما پوشيده نيست ... ما نسبت به رعايت حال شما اهمال نميكنيم و ياد شما را از خاطر نميبريم.
ديگر آنكه منتظري كه اعتقاد دارد امام كهف حصين است و غياثالمضطرالمستكين پناهگاه استوار است و فريادرس درماندگان، در هيچ دشواري اميد از كف نميدهد و با توسل به او آرامش مييابد كه او مشكلات ما را ميداند و بر حل آنها توانايي لازم را دارد.
نكته ديگري كه لازم است يادآوري شود اينكه انسان كامل، منبع كمالات است. تمام نيازهاي مادي و معنوي ما را حضرت ميتوانند پاسخگو باشند اما شرط اين پاسخگويي ، رجوع ما به ايشان است. چنانچه در يك كتابخانه، همه كتب مفيد گردآوري شده باشد به طوري كه هيچ كمبودي نداشته باشد. اگر ما براي مطالعه اين كتب مراجعه نكنيم آيا اشكال از كتابخانه است؟ آيا كتابها بيفايدهاند؟ پس محروميت از يك موجود پرفايده دليل بر بيفايده بودن او نيست. حضرت وليعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) واجد همهي فوايد و بركات است. مفاتيح خزائن خدا در دست حضرت است. كليد گنجينههاي علم و رحمت و هدايت و.... در دست ايشان است. اين ما هستيم كه در رجوع به اين منبع خير، كوتاهي كرده و ميكنيم. اساساً در مورد همهي اهلبيت چنين بوده است. آيا رسول خدا صلياللهعليه وآلهوسلم تمام فوائدش را به جامعهي انساني عرضه كرد؟ آيا از تمام فوائد اميرالمؤمنين عليهالسلام و ساير ائمه عليهمالسلام بهرهبرداري شد؟ خير. اما بخل از رسولالله صلياللهعليه وآلهوسلم و ائمه نبود بلكه تقصير و كوتاهي از مردم بود كه قدر نشناختند و استفاده كافي را از وجود اين عزيزان نبردند. در اينكه در دوران غيبت، تمام فوائد حضرت به ما نميرسد، ترديدي نيست. ما در اين زمان از بسياري از فوائد حضرت محروميم و در اين محروميت خود ما مقصريم و همه مردمي كه با گناهانشان سبب طولاني شدن غيبت كبري شدهاند مقصرند. پس به طور اجمال ميگوئيم كه هزاران فوايد فردي به افراد، و جمعي به جامعه تشيع و اسلام و فوائد نامرئي نسبت به كل موجودات از حضرت مشاهده شده است ولي اين بخش بسيار بسيار كوچكي است نسبت به فوايدي كه از حضرت مكتوم مانده و ظاهر نشده است و همهي ما منتظر روزي هستيم كه آن فوائد در سطح جهاني پيدا شود.
انشاءالله
با استفاده از كتاب گفتارهايي پيرامون امام زمان