برای کلمه «صوفی» 1001 معنا در نظر گرفته اند که در این جا به بیان سه قول مشهور می پردازیم.
قول اوّل: قول ابوریحان بیرونی وتابعین است. آن ها قائل اند کلمه صوفی از soph که کلمه یونانی است، گرفته شده و به معنای حکمت و دانش است. کلمه «فیلسوف» Fila به معنای علاقمند و Sophia به معنای دانش اخذ شده است. پس فیلسوف یعنی علاقمند دانش.
این نظر مردود است؛ به جهت اینکه علمای علم حروف، سین یونانی (سیکما) را همه جا به معنای سین ترجمه کرده اند و علی القاعده باید سوفی ترجمه می شد نه صوفی.(1) 
قول دوم: قول متصوفه است که گفته اند کلمه «صوفی» مشتق از صُفّّه است. این عده سعی دارند آن را به اصحاب صفه که یاران پیامبر بودند و به جهت فقر و نداری روی سکو زندگی می کردند، برسانند.
این قول نیز مردود است، چرا که این جریان، یک واقعیت تلخ اقتصادی است که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) آن ها را یک به یک بیرون آورد و متحول کرد. در عین حال، صوفیه برای اثبات این نظر هیچ سندی ارائه نداده اند. در ضمن، اگر از صُفّه مشتق شده بود، باید صفیّ می شد نه صوفی.
قول سوم: از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا روایات ائمه (علیهم السلام ) مؤید آن است.
براساس این نظریه، واژه «صوفی» از «صوف» به معنای پشم گرفته شده است. چون صوفیان اوّلیه لباس های پشمینه می-پوشیدند.
دکتر اسدالله خاوری از پیروان فرقه صوفیه ذهبیه نیز در کتاب خود این نظریه را تأیید می کند. دکتر عبد الحسین زرین کوب، از مدافعان تصوف، می نویسد: در میان ریشه شناسی هایی که برای کلمه صوفی پیشنهاد شده است، محتمل ترینشان بی شک آن است که صوفی را از صوف به معنای پشم مشتق می داند. صوفیان به عنوان نشانه ای از فقر دینی خود، جامه های پشمی خشنی به تن می کردند.(2)

_________________________________________________________

1. ر.ک: تحقیق ماللهند، ص 16.
2. تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، ص 38.