4ـ استفاده از مصحف واحد:
براي داشتن حفظ مستحكم لازم است اصل حفظ از روي مصحفي با قطع، خط و مشخصات واحد انجام شود.
مشخصات مورد توصيه عبارت‌اند از:
1ـ خط:
واضح و معمولي (نه بسيار درشت و نه خيلي ريز)
ترجيحي براي خط خاص وجود ندارد هر چند خط عثمان طه يا فونت تهيه شده بر اساس آن (با علامت‌گذاري آسان و آموزشي) بيشتر در دسترس است.
2ـ قطع:
وزيري (24 × 17 سانتي‌متر) يا رقعي (21 × 14 سانتي‌متر)
از به كار بردن قرآن با قطع بسيار بزرگ يا بسيار كوچك براي حفظ اجتناب شود.
3ـ ترجمه:
قرآن بدون ترجمه براي حفظ مناسب‌ترين نوع محسوب مي‌شود. براي مراجعه به ترجمه آيات از قرآني باترجمه استفاده شود ولي اصل حفظ از روي قرآن بدون ترجمه انجام گيرد.
4ـ رنگ، تذهيب و حاشيه:
تذهيب و حاشيه عمومي صفحات قرآني كه براي حفظ استفاده مي‌شود بايد حتي‌الامكان ساده و غيرزننده باشد. رنگ روشن ـ ترجيحاً نخودي يا سبز رنگ ـ مناسب‌ترين رنگ‌ها محسوب مي‌شود.
در هنگام حفظ، تصويري از صفحه حفظ شده در ذهن حافظ باقي مي‌ماند. هر چه اين تصوير واضح و شفاف‌تر باشد، كيفيت و تثبيت حفظ بهتر خواهد شد.
5ـ زمان حفظ:
حفظ قرآن بايد در زمان مناسب انجام پذيرد. حفظ در زمان غيرمناسب كيفيت مطلوب را نخواهد داشت و سريع از ذهن پاك مي‌شود.
در صورت امكان بايد زمان حفظ ثابت باشد زيرا ذهن انسان در آن زمان ثابت، خود را براي فراگيري و حفظ قرآن مهيا نموده است.
مهم‌ترين ويژگي‌ها براي زمان مناسب حفظ به شرح زير است:
1ـ در زمان حفظ بايد ذهن آماده اين كار باشد. ذهن پراكنده و بخصوص نگران و مشغول نمي‌تواند حفظ قرآن را به خوبي انجام دهد. اگر چنين باشد، لازم است پس از آماده شدن ذهن به انجام حفظ پرداخت.
2ـ دو زمان از بهترين زمان‌هاي حفظ عبارت‌اند از:
صبح زود (پس از نماز صبح)
پس از نماز صبح هنوز اشتغال خاصي پيش نيامده و فراگيري در سطح مناسبي است.
انتهاي شب (پيش از استراحت شبانه) در صورت وجود آمادگي كافي
در انتهاي شب نيز چون پس از حفظ، انسان به خواب مي‌رود، عوامل مشغول كننده ذهن پس از حفظ وجود نخواهد داشت.
6ـ ترجمه آيات:
پرداختن به ترجمه آيات سبب تقويت و ارتقاي كيفيت حفظ خواهد بود. براي سطح تحصيلي راهنمايي به بعد، مراجعه به ترجمه آيات نه تنها مفيد بلكه لازم است.
منظور از اين بند، حفظ ترجمه آيات نيست بلكه حافظ بايد با ترجمه و مفهوم عمومي آيات آشنا شده و در حفظ خود به ارتباط معنوي آيات و موضوعات با هم توجه كند.
7ـ تفسير قرآن:
هر چند پرداختن عميق و جدي به تفسير قرآن فرصت و توان فراواني را مي‌طلبد، اما براي حافظ قرآن از سطح تحصيلي راهنمايي به بالا مطالعه و آشنايي اجمالي با تفسير، مفيد است.
تفاسير قسمت‌هاي گوناگون دارند كه بخش‌هاي آشنايي با واژگان، توضيح آيات، بيان شأن نزول و مواردي از اين قبيل براي حفاظ توصيه مي‌شود.
8ـ مكان حفظ:
از آنجا كه معمولاً امكان ندارد حفظ قرآن در يك مكان ثابت و مشخص صورت گيرد به يادآوري چند نكته در باره مكان حفظ بسنده مي‌شود:
1ـ به دور از سر و صداي اضافه و مزاحم باشد.
2ـ بايد از پيرايش‌هاي اضافه به دور و اشيايي كه توجه را به خود جلب مي‌كنند مانند: عكس، تزيينات و رنگ‌هاي زننده وجود نداشته باشد.
3ـ وضعيت سرمايش و گرمايش مكان حفظ بايد معتدل باشد؛ نه چندان سرد باشد كه حافظ از سرما بلرزد، و نه چنان گرم باشد كه حافظ عرق بريزد!
4ـ نور مكان حفظ بايد غيرزننده و در عين حال مناسب باشد. نور خيره كننده و كم‌نور بودن هر دو ضرر دارند.
5ـ ترجيحاً شرايط طوري مهيا باشد كه هنگام نشستن براي انجام حفظ رو به قبله قرار گيريم.
پرسش:
1ـ چرا بهتر است قرآن ويژه حفظ بدون ترجمه باشد؟
2ـ علت توصيه در توجه به ترجمه و تفسير در حفظ مطلوب چيست؟
3ـ سه ويژگي از ويژگي‌هاي مكان مطلوب براي حفظ را ذكر كنيد.
4ـ به نظر شما چه دليلي بر برتري ثابت بودن زمان حفظ وجود دارد؟