48f93fc7dab853d51

قرآن كريم ، كتابي است عظيم كه خويش را راهنماي متقين مي‌داند و هادي مؤمنين ، حافظ مرزهاي اعتقاد و ايمان است و حامل بينش‌ها از جانب خداي رحمان ، ريسماني ناگسستني است و روشنگر ، اسرار هستي ، ذكر است و شفا و نور ، فرقان است و بيان و برهان ، آمده است تا حق را از باطل جدا سازد ، شاهد صدقي بر نبوت رسول خاتم باشد و بيماريهاي روحي و جسمي جامعه بشري را درمان كند .

ترديدي نيست كه كتابي با اين اوصاف ، يك كتاب معمولي نيست و نمي‌توانــــــــــــد باشد ؛‌‌‌‌چرا كه بايد بر مغزهاي
انديشمندان جهان و قلبهاي مردم با ايمان تا قيامت حكومت كند و شگفتيهاي آن بايد همه‌ي نوابغ روزگار را به حيرت وادارد .
شخصي از امام صادق (عليه السلام ) سؤال كرد : ما بال القرآن لايزداد علي النشر و الدرس الاّ غضاضه ؟
فقال :لانّ الله تبارك و تعالي لم يجعله لزمانٍ دون زمانٍ و لالناسٍ دون ناسٍ ، فهو في كل زمان جديد و عند كل قوم غضٌ الي يوم القيامه (1)
چرا قرآن هر چه بيشتر منتشر و تدريس مي‌شود ، بر تازگي آن افزوده مي‌شود ؟ حضرت فرمودند : زيرا خداوند اين كتاب را براي زمان معين و مردم خاصي نازل نفرموده است از اين رو قرآن تا قيامت ، در هر زمان و نزد هر قومي تازگي دارد .
اين معجزه جاودان در صورتي مي‌تواند تازگي خود را براي هر قوم و ملتي حفظ كند كه در هر زمان مردم به موازات پيشرفت علم و رشد تمدن حقايقي از آن دريافت كنند كه گذشتگان بدان آگاهي نداشته‌اند .
به همين جهت در هيچ زماني مردم نمي‌توانند ادعا كنند كه همه‌ي معاني و اسرار قرآن را درك كرده‌اند . بي‌جهت نيست كه مولاي متقيان ، اميرمؤمنان (عليه‌السلام) در مورد قرآن مي‌فرمايند :
« قرآن دريايي است كه به عمق آن نمي‌توان رسيد » (2)
اكنون اين سوال مطرح است كه كتاب شريفي كه برترين معلمش آن را به دريايي چنين ژرف تشبيه مي كند‏‏‏‏‏‎‏‏‏‎‎‎، ‏‏آيا براحتي وبراي همگان قابل فهم است ؟!
يقينا چنين نيست . اگر قرآن ساده و همه‌كس فهم بود ، مردم در برداشت از آن اختلاف پيدا نمي‌كردند و هر كس براي اثبات حقانيت خويش از آن استفاده نمي‌كرد . در حالي كه مي‌بينيم شيعه و سني ، اشعري و معتزلي و ... هر كدام آيات قرآن را سند افكار و عقايد خود مي‌دانند ؛ با اينكه در ميان هر فرقه ، دانشمندان بزرگ و مغزهاي متفكري وجود دارد . رمز اين اختلاف همان است كه حضرت علي (عليه السلام ) فرمود :
« لا تخاصمهم بالقرآن ، فان القرآن حمال ذو وجوه » (3)
به وسيله‌ي قرآن با مخالفين مبارزه نكن ، زيرا قرآن چند پهلوست و ممكن است يك كلمه يا يك جمله‌ي آن داراي احتمالات متعددي باشد ( و اذا جاء الاحتمال بطل الاستدلال - چون پاي احتمال به ميان آيد استدلال باطل است)
ممكن است گفته شود قرآن كريم كه جهت هدايت مردم نازل شده ، نبايد آنچنان پيچيده و مشكل باشد كه عموم مردم نتوانند از آن استفاده كنند ؛ در پاسخ مي‌گوئيم :
در زمان خود رسول اكرم ( صلي الله عليه و آله ) نيز آن حضرت به صرف تلاوت قرآن اكتفا نمي‌كردند و با آنكه قرائن خارجي موجود در فهم آيات بسيار مؤثر بود ، در عين حال ايشان قرآن را به مردم تعليم مي‌فرمود .
خود قرآن مي‌فرمايد :
«هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُمِيِّينَ رَسولاً مِنهُمْ يَتلُوا عَلَيهِمْ آيَاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُم الكِتابَ وَ الحِكمَهَ وَ اِن كانُوا مِن قَبلَ لَفِي ضَلالٍ مُبينٍ » (4)
از اين آيه استفاده مي‌شود كه پيامبر كتاب و حكمت را به آنها تعليم مي‌دادند . اگر قرآن كتابي ساده و همه كس فهم بود ، تلاوت آيات آن كافي بود ، اما مي‌بينيم كه پس از تلاوت ، نوبت به تعليم مي‌رسد .
پيامبر اكرم ( صلي الله عليه و آله ) كه اولين معلّم و مفسّر و مبيّن قرآن بود ، عترت پاكش را همچنان كه در امر خلافت پس از خود معرفي فرمود ، براي امور فرهنگي و علوم ديني نيز به جاي خويش منصوب نمود و با جملاتي مانند :
« انا مدينه العلم و علي بابها ، فمن اراد المدينه فليأت الباب » (5)
به مردم اعلام فرمود كه كليد خزانه‌ي علم من علي (علیه السلام) است و راه ورود به كشور پهناور علم هم اوست و از دريچه‌ي علم علي بايد به علم من راه يابيد .
حاصل سخن آنكه فهم قرآن ، ساده نيست . حقايق اين كتاب ارزشمند را بايد در مكتب معلميني والامقام آموخت كه از سوي صاحب قرآن ، به اين سمت برگزيده شده‌اند و نه تنها به تنزيل كه به تأويل و نه فقط به محكمات كه به متشابهات و نه تنها به ظاهر كه به باطن وحي الهي ، احاطه و اشراف دارند و اين فرمان خود قرآن است كه :
« فاسئلوا اهل الذكر ان كنتم لاتعلمون » (6)

ادامه دارد..... منتخب از كتاب «آيا فهم قرآن آسان است؟»
از آيت الله سيد حسن فقيه امامي
با تصرف و تخليص

پی نوشت ها
(1) عيون اخبار ارضا صفحه 239 (2) نهج‌البلاغه خطبه 1
(3) نهج‌البلاغه كلام 77 (4) سوره‌ي جمعه ، آيه 298
(5) بحارالانوار جلد 40 صفحه 87 (6) سوره‌ي نحل ، آيه 43

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید