5- بعد اخلاق اسلامي
روشن است كه اين بعد نيز، بايد در جامعه منتظر، حضور محسوس داشته باشد. جامعه‌ي منتظر، بايد جامعه‌اي اسلامي باشد و بزرگترين وجه تمايز جامعه اسلامي، از ديگر جامعه ها، همان اخلاق نوراني اسلام است. انسان منتظر ، بايد داراي اخلاق اسلامي باشد و جامعه‌ي منتظر بايد مظهر اخلاق اسلامي باشد.
امام صادق عليه‌السلام مي‌فرمايند: هر كس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد، بايد چشم به راه باشد و پارسايي پيش گيرد و مظهر اخلاق نيك اسلامي باشد. چنين كسي اگر پيش از قيام قائم درگذرد،پاداش او مانند كسي است كه قائم را درك كرده به حضور او مي‌رسند. پس (در دينداري و تخلق به اخلاق اسلامي) بكوشيد، بكوشيد و در حال انتظار ظهور حق به سر بريد. گوارا باد بر شما اي گروهي كه رحمت خدا شامل حال شماست.1
اين همه تأكيد شده است كه شيعه بايد «زين» امامان خود باشد نه«شين» آنان و رعايت اين نكته، در عصر انتظار به صورتي مؤكّدتر لازم است. شيعه بايد با رفتار انساني و اخلاق محمدي و صفات علوي و فضائل جعفري، همواره مايه‌ي زينت و افتخار و آبروي ائمه طاهرين باشد. نه مايه‌ي ننگ آنان. بايد طوري باشد كه ائمه بتوانند به شيعيان خود افتخار كنند و اين رعايت، در دوران غيبت امام (به احترام امام) واجب‌تر است.
اكنون با شناختي كه اجمالاً از انتظار و منتظر معلوم شد، ضدانتظار و ضدمنتظر نيز شناخته مي‌شود. چه بسا مردمي بپندارند كه منتظرند و از ثواب و اجر انتظار و منتظران برخوردار، ليكن چنين نيست.
جامعه‌اي كه از نظر اعتقاد و بصيرت و عمل و اخلاق و حضور و اقدام و آمادگي و ثبات و طهارت و زهد و شعور و شناخت و عدل و احسان آنچنانكه پيشوايان گفته اند و خواسته‌اند نباشد، چگونه منتظر محسوب خواهد گشت؟
در احاديث رسيده که از عفت و ورع و صلاح پيشه سازيد. در روزگار انتظار صبور باشيد. دوران غيبت را طولاني نشماريد زيرا كه وعده‌ي خدايي حق است و اگر چه به طول انجامد، خواهد رسيد. در كار تشكيل حكومت حقّه عجله نكنيد. صبر پيشه سازيد (صبر در اينجا به اين معنا نيست كه فساد اجتماعي را بپذيريد و در برابر آن ساكت باشيد و سلطه‌ي يهود و نصاري را قبول كنيد و خود، در عصر غيبت، براي تسلط بر سرنوشت خود و اجراي احكام ديني خود قدمي برنداريد، بلكه معناي صبر آن است كه درباره ي رسيدن مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ظهور او و تشكيل حكومت او، عجله به خرج ندهيد و از دوري دوره‌ي انتظار بي‌تاب و توان نگرديد كه طول كشيدن آن، حكمت است و رسيدن آن حق ... و خواهد رسيد.)
انسان منتظر، نمي‌تواند به نام صبر خواص اعتقادي و عملي و آمادگيهاي نظامي و اقدامي را كه در احاديث اهل‌بيت بر آنها تأكيد شده از كف بنهد و از حالت حضور تكليفي انتظار به حالت غياب تكليفي درآيد و ضدانتظار گردد.
اينگونه افراد كه در دوره‌هاي قبل از ظهور، راحت‌طلبي برگزيده و از هر درگيري با ستم و ستمكاران كناره گرفته و از هر اقدام اسلامي و اجتماعي خودداري مي‌كنند. گمان مي‌كنند كه اگر ظهور فرار رسد، همه چيز به سرعت رو به راه مي‌گردد و جهان بدون هيچ رنج و گرفتاري و سختي، اصلاح مي‌شود و مشكلات بشريت به راحتي حل مي‌شود، سخت در اشتباهند. چنين كساني به واقع منتظر نيستند كه در احاديث متعدد رسيده كه مردان حق بايد خويشتن را از هر نظر آماده ياري امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بسازند و مرد عمل و جهاد باشند و مرد كار و قدرت و مرد شجاعت و توانايي و مرد اقدام و تكليف كه قيامي بزرگ در پيش است.
حوزه‌ي منتطران
و اينك نوبت آن است كه سري بزنيم به حوزه‌ي منتظران و چشم‌براهان. شايد اكنون بهتر بتوانيم سيماي اين حوزه را ترسيم كنيم و نشانه‌هاي آن را بنگريم. منتظران، مبشران آزادي و مناديان رهائيند. منتظران فريادگران رسيدن روزند هر كسي حق دارد، از شنيدن نام انتظار، هيجان‌زده شود و شيفته ديدار سيماي منتظران گردد. آري منتظران مردمي هستند كه تمام وجودشان شناخت حق است و همه‌ي دلشان بصيرت و همه‌ي لحظاتشان انتظار رهايي انسانيت. براستي اينچنين مردمي ديدني‌اند و اعجاب‌انگيز و تحسين آفرين.
تصور كنيد كه به مدخل شهري رسيده‌اند. در آنجا به شما مي‌گويند: اين شهر، شهر منتظران است. مردم اين شهر در حالت انتظار و چشم‌براهي به سر مي‌برند! مي‌پرسيد: اينان منتظر چه كسي‌اند و در انتظار چه چيز به سر مي‌برند؟ مي‌گويند: اين مردم چشم به راه مردي هستند آسماني، كه هم‌اكنون زنده است و از نظرها پنهان است. او امام آنان است و ناظر كردار آنان. چشم براهند كه اين مرد آسماني ظاهر شود و جهان را از ظلم و ستم بپيرايد و با صلاح و اصلاح بيارايد. اين مردم داراي چنين آرماني‌اند و چشم به راه چنين واقعه‌اي و منتظر چنين پيشوايي با خود خواهيد گفت: چه با عظمت مردمي، چه روشن انديش قومي چه انساندوست ملتي و به راستي كه اجتماع اينان، روابط انساني اينان، خرد و درايتشان، انسانيت و فضيلت اينها، تعهد و تقوي، انصاف و مروت، توجه به خدا و مناجات، مظاهر اجتماعي اينان، اخلاق انساني اينان بازارها و معابرشان ، مربيان و معلمانشان ، مساجد و مدرسه‌هاي اينان و... چگونه است؟
و حوزه‌ي منتطران مهدي موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بايد از جهت همه‌ي آنچه ياد شد و نشد بهتر و بالاتر و والاتر باشد.
منتخب از كتاب خورشيد مغرب
پی نوشتها
1-بحارالانوار، ج52 ص140