اشارهاي كوتاه به آياتي از جزء 26 قرآن كريم كه به مولا اميرالمؤمنين علي عليهالسلام مربوط ميشود.
«أَفَمَن كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ كَمَن زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ» (محمد/14)
آيا كسي كه حجتي از جانب پروردگار خود دارد، همانند كسي است كه عمل بد او در نظرش جلوه داده شده و از هواهايشان پيروي ميكنند.
ابنعباس راجع به آيه: «أَفَمَن كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ» گفت: يعني بر دين پروردگارش باشد، اين آيه درباره پيامبر صلياللهعليهوآله و علي عليهالسلام نازل شده كه شهادت ميدادند كه معبودي جز خدا نيست، او يگانه است و شريكي ندارد «كَمَن زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ» ابوجهل بن هشام و ابوسفيان بن حرب هستند آنان چيزي را دوست داشتند و آن را عبادت ميكردند و اين است معناي «وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ» (حسكاني: 305)
«مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا» (فتح/29)
محمد فرستاده خداست و كساني كه با او هستند در برابر كفار سرسخت و شديد و در ميان خودشان مهربانند، پيوسته آنها را در حال ركوع و سجود ميبيني در حالي كه همواره فضل خدا و رضاي او را ميطلبد، نشانه آنها در صورتشان از اثر سجدهنمايان است، اين وصف آنها در تورات است و وصف آنان در انجيل همانند زراعتي است كه جوانههاي خود را خارج كرده سپس به تقويت آن پرداخته تا محكم شده و برپاي خود ايستاده است و به قدري رشد كرده كه زارعان را به شگفتي واميدارد. اين براي آن است كه كافران را به خشم آورد و خدا به كساني از آنان كه ايمان آوردهاند و كارهاي شايسته انجام دادهاند، آمرزش و پاداشي بزرگ وعده ميدهد.
سعيدبن جبير از ابنعباس نقل ميكند كه از او راجع به سخن خداوند: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ» پرسيدند، او گفت: گروهي همين سؤال را از پيامبر صلياللهعليهوآلهوسلم كردند و گفتند: اي پيامبر خدا اين آيه درباره چه كسي نازل شده است؟ گفت: چون روز قيامت شود، پرچمي از نور سفيد بسته ميشود و ندا دهندهاي ندا ميدهد كه سرور مؤمنان و همراه با او كساني كه پس از بعثت محمد صلياللهعليهوآلهوسلم ايمان آوردهاند، برخيزند، پس عليبنابيطالب عليهالسلام برميخيزد و آن پرچم را كه از نور سفيد است به دست او ميدهند همه سابقان و ايمانآورندگان نخستين از مهاجرين و انصار زير آن پرچم هستند و كس ديگري با آنان مخلوط نميشود، تا اينكه بر منبري از نور ربالعزه مينشيند و همگي يك به يك به او عرضه ميشوند پس اجر و نورشان را به آنان ميدهد و چون به آخرين آنها ميرسد، به آنان گفته ميشود: منزلهاي خود را در بهشت شناختيد، همانا پروردگارتان به شما ميگويد: آمرزش و پاداش بزرگي نزد من است (يعني بهشت) پس عليبنابيطالب عليهالسلام و آن گروه كه زير پرچم او هستند برمي خيزند تا اينكه آنان را به بهشت وارد كند.
سپس به منبر خود برمي گردد و پيوسته همه مؤمنان بر او عرضه ميشوند و آن كس را كه ميخواهد وارد بهشت ميكند و گروههايي از آنان را در آتش رها ميسازد و اين است معناي سخن خداوند: «الذين امنوا و عملوا الصالحات لهم اجرهم و نورهم» يعني سابقان نخستين و اهل و اين سخن خداوند: «والذين كفروا و كذبوا باياتنا» يعني ولايت به حق علي عليهالسلام و حق او را كه بر جهانيان است، انكار كنند «اولئك اصحاب الجحيم» آنان كساني هستند كه علي عليهالسلام آتش را بر آنان تقسيم كرده و آنان مستحق جهنم هستند.(حسكاني:309)
«أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ» (ق/24)
شما دو نفر به جهنم اندازيد هر ناسپاس ستيزه جو را.
ابوسعيد خدري گفت: پيامبر خدا صلياللهعليه و آلهوسلم فرمود: چون روز قيامت شود خداوند به محمد صلياللهعليهوآلهوسلم و علي عليهالسلام ميگويد: هر كس را كه شما را دوست دارد وارد بهشت كنيد و هر كس را كه شما را دشمن ميدارد وارد آتش كنيد، پس علي عليهالسلام بر كنار جهنم مينشيند و به او ميگويد: اين براي من و اين براي تو؛ و اين است معناي سخن خداوند :«أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ» (حسكاني:312)
«إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ»(ق/37)
در اين تذكري است براي كسي كه عقل دارد يا گوش فراميدهد در حالي كه حاضر است.
محمدبنحنيفه از علي عليهالسلام نقل ميكند كه درباره سخن خداوند:«إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ» گفت: من همان صاحب عقل هستم كه خداوند در اين آيه قصد كرده است. (حسكاني: 314)
«كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ*وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ*وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ» (ذاريات/17-19)
آنها كمي از شب را ميخوابيدند، و در سحرگاهان استغفار ميكردند و در اموال آنها حقي براي سائل و محروم است.
عبداللهبنعباس درباره سخن خداوند: «كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ» گفت: درباره عليبنابيطالب عليهالسلام و حسن عليه السلام و حسين عليهالسلام و فاطمه سلامالله عليها نازل شده و علي عليهالسلام دو ثلث آخر شب را نماز مي خواند و ثلث اول را ميخوابيد و چون وقت سحر ميشد به استغفار و دعا مينشست و ورود او در هر شب هفتاد ركعت نماز بود كه قرآن را در آن ختم ميكرد. (حسكاني:315)