گروه فعالیت‌های قرآنی: قاری و داور بین‌المللی قرآن اظهار کرد: وظیفه قاری این نیست که لحن‌پردازی کند، بلکه شأن قرائت قرآن این است که قلوب مردم متوجه مفهوم آیه شود که این امر نیازمند آگاهی از زبان قرآن است.
محمود لطفی‌نیا، قاری و داور بین‌المللی قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان این مطلب اظهار کرد: اساساً خواندن هر متنی اگر بدون توجه به معنای آن باشد، هیچ هدفی را دنبال نمی‌کند و یک کار بیهوده محسوب می‌شود؛ زمانی که متنی در اختیار انسان قرار می‌گیرد و می‌خواهد آن را قرائت کند یا به جهت فهم خود یا به جهت فهم دیگران است پس باید به ساختار زبانی آن آشنا باشد.
لطفی‌نیا افزود: کلام بلند و مقدسی مانند قرآن کریم که کلام خداوند است از هر متن دیگری شایسته‌تر است و یک قاری قرآن که به تلاوت کلام‌الله برای خود یا مستمع می‌پردازد باید تلاوتی با حس و معنا داشته باشد؛ چرا که اگر قاری بدون توجه به معنا به تلاوت بپردازد حسی در آن قرائت وجود نخواهد داشت و زمانی که حسی نباشد نیز در درون او اثری از قرائت نیست و در نهایت آنچه از درون قاری برخواسته نشود بر دل مستمع هم نمی‌نشیند.
وی در ادامه گفت: یک قاری قرآن، زمانی می‌تواند با مستمع ارتباط داشته باشد که هرآنچه می‌خواند را با کمال فهم و درایت حس کند و از هر آنچه که می‌خواند لذت ببرد.
لطفی‌نیا با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در طلیعه ماه مبارک رمضان در جمع قرآنیان، عنوان کرد: مقام معظم رهبری طی سال‌های گذشته چندین بار بر توجه به معنامحوری در تلاوت قرآن توجه داشته و این موضوع را به قاریان تذکر داده‌اند که قرائت قرآن باید براساس معنا باشد و البته جز این هم شایسته نیست.
داور مسابقات قرآن کریم در ادامه گفت: هرچند که رهبر معظم انقلاب طی سال‌های گذشته بر بحث معنامحوری و توجه به القا معانی آیات تأکید داشته‌اند اما امسال خیلی واضح‌تر و روشن‌تر با اشاره به نکاتی حساس، این فرمایشات خود را تکمیل کرده‌اند و سال به سال سعی می‌کنند مخاطبان در هر رشته‌ای را به جلوتر هدایت کنند.
توجه به معنای آیات پیش از این نیز بین قاریان ایرانی مورد توجه بوده است
وی یادآور شد: توجه به معنای آیات و القای معانی در تلاوت‌ها، پیش از این نیز در بین قاریان ایرانی مورد توجه بوده و تا حدودی رشد کرده است، اما این اندازه کافی نیست و قاریان ما باید بهتر از اینها بخوانند. در این میان نکته اساسی این است که آیا قاریان ما با توجه به معنا می‌خوانند؟ و آیا با توجه به معنا خواندن قاریان ما صحیح است یا نه؟
لطفی‌نیا در ادامه این بخش از سخنان خود اظهار کرد: بسیاری از قاریان بین‌المللی و حرفه‌ای ما با توجه به معنا می‌خوانند اما به این دلیل که با زبان عربی و دستور زبان عربی آنطور که شایسته قاری قرآن است هنوز آشنا نیستند و فقط به خواندن ترجمه آیات اکتفا می‌کنند، این امر کفایت نمی‌کند که حق تلاوت قرآن ادا شود.
این مدرس قرآن عنوان کرد: زمانی که یک قاری قرآن در جایگاه قرائت قرار می‌گیرد باید مانند یک قاری عرب‌زبان، بتواند احساس آیه را کلمه به کلمه و حرف به حرف منتقل کند، اما فرمایشات رهبر معظم انقلاب و رهنمودهای ایشان در خصوص معنامحوری و القای معانی توسط قاریان، ناظر به این قضیه است که باید از این پیش‌تر برویم.
وی در ادامه یادآور شد: هرچند که تعداد زیادی از قاریان ما سعی می‌کنند با توجه به معنا به تلاوت قرآن بپردازند، اما اشکالات زیادی دارند که برای رفع این اشکالات باید متونی تهیه شده و آموزش داده شود؛ همچنین به قاریان نوجوان و جوان که قرائت قرآن را دنبال می‌کنند نیز تأکید دارم زبان عربی را جدی بگیرند؛ چرا که زبان عربی، زبان قرآن است و بر قاریان قرآن واجب است که با زبان عربی آشنا باشند.
قاریان نوجوان و جوان با ادبیات و صرف و نحو زبان عربی آشنا باشند
لطفی‌نیا یادآور شد: قاریان نوجوان و جوان برای تلاوت حرفه‌ای قرآن باید حداقل با ادبیات و صرف و نحو زبان عربی در سطوح ابتدایی و متوسطه آشنایی داشته باشند، چرا که زبان عربی با ساختار کلام الهی ارتباط دارد.
وی در این بخش از سخنان خود با بیان اینکه رویکرد مسابقات قرآن ما کمتر به دنبال معنامحوری در تلاوت بوده است، گفت: در آیین‌نامه قبلی مسابقات قرآن که شش سال پیش تدوین شده بود تنها چهار نمره به معنامحوری تلاوت اختصاص داشت اما به دلیل اهتمامی که مسئولان سازمان اوقاف و اساتید و داوران مسابقات بین‌المللی قرآن داشتند در آیین‌نامه جدید مسابقات که به زودی منتشر خواهد شد امتیاز بیشتری برای معنامحوری تلاوت لحاظ شده است.
داور مسابقات قرآن کریم یادآور شد: با توجه به اینکه بحث معنامحوری در تلاوت مستلزم آشنایی و آموزش قاریان در سطح کشور است در آیین‌نامه جدید سخت‌گیری زیادی در خصوص معنامحوری در تلاوت صورت نگرفت و بنا شد این کار به تدریج دنبال شود.
ورود معنامحوری به آیین‌نامه مسابقات به تدریج انجام می‌شود
وی در ادامه داد: همچنین در جلسه تدوین آیین‌نامه داوری مسابقات قرآن پیشنهاد شد، داوری معنامحوری یک داوری جداگانه باشد و داوران این بخش به صورت مستقل به ارزیابی ساحت معنامحوری در تلاوت قاری بپردازد تا ارزیابی درست‌تری انجام شود اما به این دلیل که بنا شد بحث معنامحوری به تدریج وارد آیین‌نامه مسابقات شود این پیشنهاد مصوب نشد؛ با این حال ارزیابی لحن در این آیین‌نامه کاملا مشهود است که کمک می‌کند رویکرد معنامحوری قوت پیدا کند.
لطفی‌نیا با اشاره به اهمیت و جایگاه مسابقات به عنوان عرصه‌ای برای رقابت جوانان و علاقه‌مندان به فن تلاوت قرآن، گفت: برخلاف نظر برخی از دوستان که مسابقات قرآن را مفید ندانسته و دلیل برای رشد قاریان می‌دانند و برگزاری مسابقات را ملامت می‌کنند، معتقدم باید سپاسگزار مسابقات قرآن باشیم چرا که بنده و امثال بنده از بستر همین مسابقات رشد کردیم و قاری یا داور بین‌المللی قرآن شدیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اما برای اینکه بخواهیم رویکرد معنامحوری در تلاوت را بین قاریان در سطوح ابتدایی تا حرفه‌ای افزایش دهیم باید اساتید نسل بعدی ما خودشان بحث آمورش را با رویکرد معنامحوری دنبال کنند و اساتید قرآن که در استان‌های مختلف جلسه قرآن دارند باید اساس تعلیمات خود را بر مبنای لحن‌پردازی در تلاوت قرآن قرار دهند تا لحن‌پردازی قاریان بیهوده نباشد بلکه باید براساس متن و ادا باشد.
داور بین‌المللی مسابقات قرآن در ادامه عنوان کرد: با توجه به اینکه رویکرد آموزش صوت و لحن براساس ادا است این نکته بسیار مهم است اما در دهه اخیر همواره مورد غفلت قرار گرفته است تا جایی که طی سال‌های گذشته جوانان قرآنی را به موسیقی صرف در تلاوت گرایش داده‌ایم اما ای کاش این اتفاق نمی‌افتاد؛ اگر چه این اتفاق موجب شد تا جسارت قرائت در جوانان ما رشد پیدا کند تا جایی که قاریان ما خود را هم سطح قاریان مصری دیدند، اما هم سطح بودن با قاریان مصری زمانی اتفاق می‌افتد که حرف به حرف آیات متناسب با هدف آیه تلاوت شود.
وی یادآور شد: یکی از نکات اساسی که برای قرائت آیات الهی بر مستمعین باید مورد توجه باشد بحث القا است، به این معنی که خطیب و قاری به گونه‌ای بخواند که به تنهایی بفهمد و مخاطب خود را متوجه مفهوم قرائت کند. وظیفه قاری این نیست که لحن‌پردازی کند و فقط مردم را عاشق صدای خود کند بلکه شأن قرائت قرآن این است که قلوب مردم متوجه مفهوم آیه شود که این امر نیازمند آگاهی از زبان قرآن است.
