12ـ اخلاص در حفظ:
يكي از مهم‌ترين نكات در حفظ، داشتن اخلاص است. انسان بايد حفظ خود را فقط براي خداي متعال انجام دهد و هر انگيزه ديگري غير از نزديكي به خدا و جلب رضايت حق‌تعالي را از ذهن و وجود خود دور كند.
13ـ خواندن دعاهاي ويژه حفظ:
در متون روايي، دعاهاي مختلفي در باره تقويت حافظه و حفظ قرآن نقل شده است. از ميان تمام دعاها، يك دعا ذكر مي‌شود:
پيامبر اكرم(ص) به حضرت علي(ع) فرمود دعايي به تو ياد مي‌دهم كه قرآن را فراموش نكني:
اللهم ارحمني بترك معاصيك ابدا ما ابقيتني؛ و ارحمني من تكلف ما لايعنيني؛ و ارزقني حسن المنظر فيما يرضيك عني؛ و الزم قلبي حفظ كتابك كما علمتني؛ و ارزقني ان اتلوه على النحو الذي يرضيك عني. اللهم نور بكتابك بصري؛ و اشرح به صدري؛ و فرح به قلبي؛ و اطلق به لساني؛ و استعمل به بدني؛ و قوني على ذلك و اعني عليه؛ انه لا معين عليه الا انت، لا اله الا انت.
ترجمه دعا:
بار خدايا تا زماني كه مرا زنده مي‌داري به وسيله ترك نافرماني‌ات به من رحم كن؛ و به من رحم كن از رنج كشيدن براي آنچه به كارم نيايد؛ و به من نگاه كردن نيكو در آنچه تو را از من خشنود مي‌سازد روزي كن؛ و حفظ كردن قرآنت را ملازم دلم گردان چنانچه آن را به من آموختي؛ و به من روزي كن آن را همان گونه كه خوشايند تو است بخوانم. بار خدايا! با قرآنت ديده مرا روشن كن؛ و سينه مرا به واسطه آن بگشا؛ و دلم را با آن شاد كن؛ و زبانم را به سبب آن باز كن؛ و تنم را در راه آن به كار بند؛ و مرا بدان نيرو بخش و بدان ياري كن؛ زيرا جز تو ياوري بر اين كارها نيست، و معبودي جز تو وجود ندارد.
14ـ توكل بر خدا:
اگر انجام كاري با توكل بر خدا همراه باشد، خدا آن را به توفيق نزديك‌تر مي‌كند. اين كار هر چه مهم‌تر باشد، نقش توكل در موفقيت آن بيشتر و بيشتر خواهد شد. حفظ قرآن همانند هر عمل ارزشمند ديگري بايد با توكل همراه باشد تا احتمال و ميزان موفقيت در آن بيشتر شود.
15ـ وضو داشتن:
وضو داشتن در هنگام قرائت قرآن مستحب است. اگر حفظ قرآن با وضو همراه شود، ارتقاي كيفي در آن رخ مي‌دهد.
16ـ رو به قبله و مؤدب بودن:
در هنگام حفظ بهتر است انسان رو به قبله و با ادب كامل بنشيند تا بتواند از ارتقاي مناسب در حفظ برخوردار شود.
17ـ استعاذه:
قرآن را بايد با پناه بردن به خدا (استعاذه) قرائت و حفظ كرد تا ضمن دوري از شيطان، بتوان حفظي سريع‌تر و بهتر داشت. ذكر « اعوذ بالله من الشيطان الرجيم » بسيار مهم و قابل توصيه است.
آسيب‌ها:
از ميان آسيب‌هاي مختلفي كه در كار حفظ وجود دارد، سه آسيب مهم‌تر از بقيه موارد مي‌باشند:
1ـ مشكل در هدف:
حافظي كه در هدف حفظش دچار مشكل شود، حفظش دچار مشكل مي‌شود. گفتيم هدف حفظ بايد نزديكي به خدا و بهره‌مندي بيشتر از معارف قرآن باشد.
2ـ ضعف در پشتكار:
حافظي كه به هر دليل پشتكارش در حفظ قرآن دچار ضعف شود و يا پشتكارش را از دست بدهد حفظ را كنار مي‌گذارد و حتي ممكن است محفوظات گذشته‌اش را به مرور از دست بدهد.
معمولاً افرادي در پشتكار دچار ضعف مي‌شوند كه حفظ را بزرگ بپندارند يا بخش‌هايي را با زحمت زياد نتوانند حفظ كنند و در نتيجه كار حفظ را ادامه ندهند.
3ـ ضعف در برنامه‌ريزي مناسب:
قبلاً گفتيم يكي از لوازم ارتقاي كمّي و كيفي حفظ، برنامه‌ريزي است. برخي افراد بدون برنامه‌ريزي به كار حفظ اقدام مي‌كنند. چنين افرادي نمي‌توانند حفظ خود را ادامه دهند و اگر هم ادامه دهند از كيفيت مطلوب برخوردار نخواهد بود.
با تمام اين توضيحات، اگر كسي كار حفظ را كنار گذاشت با توجه، دقت و برنامه‌ريزي مناسب مي‌تواند دوباره حفظ خود را ادامه دهد و در اين راه به موفقيت دست يابد.
پرسش:
1ـ آيا وضو داشتن در هنگام حفظ قرآن واجب است؟
2ـ نقش استعاذه در ارتقاي كيفي حفظ قرآن چيست؟
3ـ اخلاص در حفظ يعني چه؟
4ـ سه آسيب مهم در كار حفظ قرآن را توضيح دهيد.