سپاس و ستايش خداوند تبارك و تعالي را كه به ما توفيق عنايت فرمود در حضور يكي ديگر از گوهرهاي درخشندهي قرآن كريم باشيم. ضمن عرض ارادت خالصانه به محضر اين سورهي ملكوتي از ايشان ميخواهيم خود را براي خوانندگان ما معرفي نماييد.
من يونس،دهمين سوره از قرآن كريم هستم، 109 آيه دارم و در مكهي معظمه بر رسول بزرگوار اسلام( صلياللهعليهوآلهوسلم) نازل شدهام.
- لطف فرموده و در مورد مضمون كلي آيات خود برايمان صحبت كنيد.
عمدهي مطالب من، پيرامون توحيد و حقانيت قرآن، پاسخ به منكران وحي، بيم دادن مشركان، بيان عظمت آفرينش، ناپايداري دنيا و توجه دادن به آخرت است. همچنين فرازهايي از زندگي پيامبران بزرگ از جمله نوح، موسي و يونس (عليهمالسلام) در آيات من بازگو شده است.
- خواهشمنديم گوشهاي از فضايل تلاوت خود را براي شيفتگان كلام الهي بيان نماييد.
پيامآور رحمت پروردگار حضرت محمد (صلياللهعليهو آلهوسلم) فرمودند: هر كس سورهي يونس را تلاوت نمايد، خداوند به تعداد كساني كه حضرت يونس را تصديق و يا تكذيب نمودهاند، به او اجر و حسنه عطا ميفرمايد.1
- خداوند در آيهي نود و چهارم شما ميفرمايد: « فَإِن كُنتَ فِي شَكٍّ مِّمَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ فَاسْأَلِ الَّذِينَ يَقْرَؤُونَ الْكِتَابَ...»
« پس اگر در آنچه بر تو نازل كرديم شك داري، از آن كساني كه كتاب آسماني پيش از تو را ميخوانند بپرس...» براي ما بفرمائيد مخاطب اين آيه چه كسي است؟
روزي همين سؤال از محضر مبارك امام هادي (عليهالسلام) شد و ايشان فرمودند:« مخاطب اين آيه پيامبر اكرم صلياللهعليهوآلهوسلم ميباشد گرچه آن حضرت در آن چه كه از طرف خداوند بر او نازل ميشد ترديدي نداشت، ولي مردم نادان ميگفتند: چرا خداوند فرشتهاي به سوي ما نفرستاد. اين پيغمبر مانند ما ميخورد، ميآشامد و راه ميرود در صورتي كه پيامبر بايد با ديگران تفاوت داشته باشد . اين آيه نازل شد كه اي پيغمبر سؤال كن از كساني كه تورات، انجيل و ساير كتب آسماني را تلاوت نمودهاند، آيا خداوند پيش از تو پيامبراني نفرستاد كه همهي آنها ميخوردند،ميآشاميدند و راه ميرفتند. تو هم مانند آنها هستي.
پس اگر چه اين آيه ظاهراً خطاب به پيغمبر است ولي در باطن منظور كساني هستند كه از روي جهالت و ناداني آن سخنان بيجا را به زبان ميآوردند.2
- آيا براي تلاوت شما زمان خاصي توصيه شده است؟
پاسخ سؤال شما را از قول ششمين پيشواي شيعيان حضرت صادق (عليهالسلام) عرض ميكنم كه فرمودند: هر كس سورهي يونس را در هر دو ماه يا سه ماه يك بار تلاوت كند، بيم آن نيست كه از جملهي جاهلان گردد و در قيامت از جملهي مقربان است.3
البته اين به خاطر آن است كه آيات هشدار دهنده و بيدار كننده در من فراوان است كه چنانچه با تأمل خوانده شود تاريكي جهل را از روح آدمي برطرف ميكند.
- لطفاً يكي از خاطرات خود را از هنگام نزول آيات براي خوانندگان ما نقل كنيد.
روزي جمعي از مسلمانان در حضور پيغمبر اعظم (صلياللهعليهوآلهوسلم) عرض كردند: چرا كساني را كه نسبت به آنها قدرت و توانايي داريد، تحت فشار قرار نميدهيد تا اسلام را قبول نمايند و به تعداد ما اضافه شود و بر دشمنان برتري پيدا كنيم؟
آنگاه آيهي نودونهم من نازل شد: « وَلَوْ شَاء رَبُّكَ لآمَنَ مَن فِي الأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا أَفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُواْ مُؤْمِنِينَ»
« و اگر پروردگارت ميخواست (به اجبار) همه مردم روي زمين يك جا ايمان ميآوردند. پس آيا تو مردم را مجبور ميكني تا ايمان آورند؟!» 4
چنانچه مردم در آخرت وقتي كه عذاب خدا را به چشم مشاهده كنند، ايمان ميآورند و ليكن اگر خدا اين كار را در همين دنيا انجام ميداد ديگر مردم مستحق ثواب نبودند، زيرا اعمالي كه انجام ميدادند از روي اضطرار و اجبار بود و به همين خاطر موجب نعمت جاويد بهشت نميشد.
البته احدي ايمان نميآورد مگر به اذن خدا و اجازهي پرودگار، امر و مشيت او بر ايمان است و تكليف جايز نيست مگر بر شخص آزاد و مختار.
- منظور از فضل و رحمت در آيهي پنجاهو هشتم شما « قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُواْ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ » چيست؟
امام باقر عليهالسلام فرمودند: فضل در اين آيه خدا و رسول اوست و رحمت اميرالمؤمنين (عليهالسلام) است كه مؤمنين و شيعيان به وجود مقدسش شادماني ميكنند و حضرتش براي شيعيان بهتر است از طلا و نقره و همهي ثروتي كه دشمنان دارند.5
- با تشكر از شما، در پايان لطف فرموده و تذكري براي دوستداران قرآن كريم داشته باشيد.
« إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُواْ يَكْفُرُونَ»
بازگشت همهي شما به سوي اوست. اين وعدهيحق پروردگار است. اوست كه آفرينش را آغاز ميكند، سپس آن را بازميگرداند تا كساني را كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند به عدالت پاداش دهد و براي آنان كه كافر شدهاند به سزاي كفرشان نوشيدني از مايع سوزان و عذابي دردناك خواهد بود.6
- اميد آنكه بتوانيم با عمل به فرامين قرآن كريم و پيروي از سيرهي اهل بيت عليهمالسلام به سر منزل مقصود راه يابيم و سعادت دارين را به دست آوريم.
پی نوشت ها
1- تفسير جامع ج3/ 186 4- تفسير جامع ص244
2- تفسير جامع ح3/235 ذيل آيه94 5- تفسير جامع ص216
3- بحارالانوار 92/278 روايت (1) به نقل 6- سوره يونس /آيه 4
از ثواب الاعمال و تفسير عياشي