«قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاء مَّعِينٍ»1
[به كافران] بگو اگر آب [كه مايه‌ي حيات است] همه به زمين فرو رود كيست كه باز آب گوارا را برايتان پديد آرد.
از حضرت امام رضا عليه‌السلام راجع به این آیه سوال شد آن حضرت عليه‌السلام فرمود: (ماءكم) به معني «ابوابكم» مي‌باشد، يعني امامان، كه ائمه ابواب الهي بين او و بين خلق اويند[پس كيست كه باز آب گوارا برايتان پديد آرد يعني :علم امام. 2
بنابراين ظاهر آيه به اهميت «آب جاري» در زندگي انسان‌ها مربوط است؛ ولي در روايات متعدد مصداق آب جاري «وجود مقدس امام مهدي عليه‌السلام» دانسته شده است.
در منابع معتبر روايي از امام باقر عليه‌السلام نقل شده است: «اين آيه درباره امام قائم عليه‌السلام نازل شده است. مي‌فرمايد: اگر امامتان غايب شود و ندانيد كه او كجاست، چه كسي امام ظاهري براي شما خواهد آورد تا اخبار آسمان و زمين و حلال و حرام خداوند را براي شما بياورد؟ سپس فرمود: به خدا سوگند تأويل اين آيه هنوز نيامده است و ناگزير خواهد آمد.
با كمي تأمل درمي‌يابيم كه تفسير آب- اين مايه حيات مادي بشر- به وجود مقدس امام زمان عليه‌السلام كه سبب حيات معنوي جامعه انساني است، امري پذيرفتني و قابل فهم است و نقش امام در جامعه انساني مثل آب، نقشي مهم و اساسي است و البته شباهت‌هايي ميان اين دو وجود دارد:
1.در قرآن كريم آب منشأ حيات همه موجودات معرفي شده است:
«وَ جَعَلنا مِنَ الماءِ كُلُّ شيء حيّ» ؛ و همه چيز را از آب، حيات و زندگي داديم.
امامت حضرت مهدي عليه‌السلام نيز مايه حيات فكري و معنوي بشر است؛ چنان كه امام باقر عليه‌السلام فرمود: «وقتي قائم ما عليه‌السلام قيام كند، خداوند دست خود را بر سر بندگان قرار مي‌دهد و بدين سبب خردهاي آنان را جمع كرده و عقل ايشان را كامل مي‌كند.»
2.همان‌گونه كه نزول آب از عالم بالا است، موضوع امامت حضرت مهدي عليه‌السلام و ظهور او نيز امري آسماني است. قرآن كريم درباره آب فرموده است: «وَ‌اَنزَلَ مِنَ‌السَّماءِ ماء» و خدا از آسمان آب فرو فرستاد. و درباره مسأله امامت مي‌فرمايد: «.... و لايُنالُ عهدي الظالمين» و پيمان من به ستمكاران نخواهد رسيد.
3.آب سبب پاكيزگي و رفع آلودگي است حكومت حضرت مهدي عليه‌السلام نيز مايه پاكيزگي و طهارت دل‌ها است. در روايتي از امام علي عليه‌السلام نقل شده است: «اگر قائم ما قيام كند... كينه او دشمني از دل‌هاي بندگان برود.»
همان گونه كه اگر آب به اعماق زمين برود، هيچ‌كس به آن دسترسي ندارد و بشر با همه توان خود از رسيدن به آب ناتوان خواهد بود، اگر امام به اراده پروردگار در پس پرده غيبت قرار گيرد، مردم نمي‌توانند امامي از ميان خود برگزينند، بلكه نياز آنان به امام و پيشواي آسماني باقي است. پس بايد در طلب او باشند و از خداوند ظهور او را بخواهند، همان‌گونه كه در نبود آب، بايد از خداوند طلب كنند كه چشمه‌هاي آنها را پر آب كند.
امام هفتم موسي‌بن‌جعفر عليه‌السلام در پاسخ برادرش علي‌بن‌جعفر درباره تأويل اين آيه مي‌فرمايد: «زماني كه امام خويش را از دست داديد و از ديدن او عاجز شديد، پس چه خواهيد كرد؟
با اين بيان روشن مي‌شود كه مضمون آيه، مي‌تواند ناظر به دوران غيبت امام مهدي عليه‌السلام باشد همان‌گونه كه پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وقتي امامان دوازده گانه پس از خود خبر داد عمار ياسر از آن حضرت درباره مهدي عليه‌اسلام سؤال كرد، پيامبر اكرم صلي‌الله عليه‌وآله‌وسلم فرمود: اي‌عمار! خداوند -تبارك و تعالي- با من پيمان بسته كه بيرون مي‌آيد از نسل حسين عليه‌السلام نه امام و نهمين آنان از ميان ايشان غايب مي‌گردد. و اين همان سخن خداست كه فرمود:«بگو اي پيامبر به من خبر دهيد كه اگر آب مورد استفاده شما در زمين فرو رود ، چه كسي مي‌تواند آب جاري در دسترس شما قرار دهد؟ براي او (مهدي) غيبتي طولاني خواهد بود كه گروهي از امامت او باز خواهند گشت و گروهي ديگر بر آن ثابت‌قدم مي‌مانند و چون آخر الزمان شود مهدي عليه‌السلام قيام مي‌كند و دنيا را پر از قسط و عدل مي‌سازد؛ همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد.
پی نوشت ها
1-ملك/30
2-تفسير قمي، ج2،ص379