فضائل شيعيان دوران غيبت
بعد از بيان گوشه‌اي از سختيهاي دوران پربلاي غيبت، اين را نيز بايد دانست كه با وجود تمام اين دشواريها كسي نگويد: حال كه قرار است بيشتر شيعيان مرتدّ شوند و فقط تعداد انگشت‌شماري سالم بمانند، پس من نمي‌توانم از آنها باشم، و خداي ناكرده، با اين تصور، حالت نااميدي به او دست بدهد. در نزد امامان معصوم عليهم‌السلام كه حجت خدا بر مردم و واسطه‌ي بين خالق و مخلوق‌اند، آن دسته از شيعيان اين دوران كه بتوانند به تكاليفي كه براي آنان معين شده عمل كنند، از شيعيان ادوار سابق و حتي دوره‌هاي بعد از غيبت نيز برترند؛ چنان كه آمده است:
«ابوخالد كابلي از امام زين‌العابدين عليه‌السلام نقل كرده كه فرمودند: غيبت دوازدهمين ولي خدا از ميان اوصياي رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امامان بعد از ايشان طولاني مي‌شود.
ابوخالد، شيعيان روزگار غيبتش، هماناني كه به امامتش اعتقاد دارند و انتظار ظهورش را مي‌كشند، برترين شيعيان، هر دوره‌اي هستند، چرا كه خداي- تعالي- از عقل و درك و وشناخت، آن‌قدر به ايشان بخشيده كه پنهان بودن حجت خدا در نزدشان مانند حضور و مشاهده اوست. خدا آنان را در اين زمان به مانند مجاهدان با شمشير در مقابل رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم قرار داده، اينان همان مخلصان واقعي و شيعيان راستين و دعوت‌كنندگان به دين خدا در نهان و آشكارند»1
به جهت همين برتري‌شان، عباداتي كه انجام مي‌دهند در نزد خدا چندين برابر پاداش و اجر دارد. از اين روي است كه اين دسته از شيعيان حتي نسبت به شيعيان دوران ظهور نيز برتري و تفوّق دارند؛ چنان كه آمده است:
«از عمار ساباطي روايت شده كه گفت: به امام صادق صلوات‌الله عليه عرض كردم: عبادت پنهاني در روزگار حكومت باطل در زمان امامت امامي از شما خاندان كه از ديدگان پوشيده باشد برتر است، يا عبادت در روزگار ظهور حكومت حق در زمان امامت امامي از شما كه آشكار باشد؟ فرمودند: عمار، به خدا قسم كه صدقه دادن پنهاني برتر از صدقه‌ي آشكار است.همچنين عبادت شما در نهان در زمان امامتان كه از ديدگان مستور است در روزگار حكومت باطل، به خاطر ترسي كه شما از دشمنتان در حكومت باطل و حال صلح داريد، برتر است از كسي كه در دوران ظهور دولت حق در امامت امام آشكار خدا را عبادت مي‌كند. عبادت با حالت ترس در دوران حكومت باطل با عبادت در امنيت در روزگار حكومت حق يكسان نيست.
بدانيد؛ كسي از شما كه نماز واجبش را در وقتش به صورت فرادا و مخفيانه از ديد دشمنش بخواند،خداي عزيز و جليل به عوض آن برايش ثواب 25 نماز واجب فرادا مي‌نويسد. آن كس از شما شيعيان نيز كه نماز مستحبي را در وقتش (با چنين حالتي) بخواند و تمام كند، خداي عزيز در مقابلش ثواب 10 نماز مستحبي برايش مي‌نويسد.
هر كه از شما كار نيكي انجام دهد، خدا براي او ثواب 10 كار نيك به عوضش مي‌نويسد.
خداي بزرگ نيكيهاي مؤمنان از شما را، چنانچه اعمالش را شايسته كند و دين‌داري و پرستش خدايش همراه با تقيه در دين و تقيه بر جان خود و امام زمانش باشد و زبانش را نيز حفظ كند، جندين برابر گرداند، كه خداي جليل بخشنده و كريم است.»
عمّار مي‌گويد كه به ايشان عرض كردم: فداي شما گردم! مرا به عمل ترغيب كرديد و بر آن تحريكم نموديد. اما دوست دارم بدانم چگونه امروز(كه در دوره حكومت باطل و با ترس از دشمن زندگي مي‌كنيم) اعمال ما نسبت به آنچه ياران امام آشكار از شما خانواده در روزگار حكومت حق انجام مي‌دهند، برتري دارد؛ در حالي كه ما و آنها بر يك آيين هستيم و آن آيين خداي عزيز و جليل است؟
حضرت فرمودند:
«شما بر آنان سبقت گرفته‌ايد در داخل شدن به دين خدا، نماز خواندن و روزه گرفتن و حج به جاي آوردن، نيز در هر بينش و كار نيكي و در عبادت خدا به صورت پنهاني از ديد دشمنتان در زمان امام غايب؛ در حالي كه از او اطاعت و به همراهش صبر مي‌كنيد، انتظار حكومت حق را داريد، بر جان امامتان و خودتان از (شرّ) پادشاهان ترسانيد و به حق امامتان و خودتان كه در دست ظالمان قرار گرفته و آن را از شما منع كرده و به چسبيدن به دنيا و طلب‌روزي مجبورتان كرده‌اند. همراه با صبر بر دينتان و عبادتتان و اطاعت از پروردگارتان (ياامامتان) و ترس از دشمنتان، نظاره مي‌كنيد. بنابراين، خدا اعمال شما را به اين جهت، مضاعف مي‌گرداند؛ پس خوش گوارايتان باد!»
او مي‌گويد كه عرضه داشتم:فداي شما شوم! پس با اين حساب كه اعمال ما اكنون در امامت شما و اطاعت از شما نسبت به اعمال اصحاب دولت حق برتري دارد، آرزو نمي‌كنيم كه از ياران حضرت قائم عليه‌السلام در زمان آشكار شدن حكومت الاهي باشيم. ايشان فرمودند:
«سبحان الله! آيا دوست نداريد كه خداي عزيز و جليل حق و عدالت را در شهرها جاري سازد، حال عموم مردم نيكو شود، خدا به ايشان وحدت دهد و بين دلهاي پراكنده را جمع كند، خدا را در زمينش معصيت نكنند و حدود الاهي در ميان خلقش اقامه گردد. حق به اهلش برگردد و ايشان آشكارش كنند، تا اينكه چيزي از حق به خاطر ترس از كسي پنهان نشود؟
عمّار، آگاه باش، به خدا قسم هيچ‌كدام از شما نيست كه با اين حالت كنوني شما (يعني حال خوف از دشمن و انتظار دولت حق) از دنيا برود مگر اينكه نزد خدا از بسياري از آنها كه در جنگ بدر و احد شركت داشتند و شهيد شدند برتر است؛ پس بشارت بدهيد!»2
نكته‌ي بسيار مهم شايان توجهي كه در انتهاي اين روايت هست اين است كه مؤمن نبايد با شنيدن افزايش ثواب در نمازها و بقيه‌ي اعمال عبادي‌اش در دوران قبل از ظهور فكر خود را اقتصادي كند و به حساب اين ازدياد پاداشها، در آرزوي پيدايش دولت حق و دعاگوي تعجيل در آن نباشد. اين انديشه نوعي خودپرستي و خودخواهي و عين جهالت و ناداني است؛ زيرا اگر چه پاداش اعمال عبادي چند برابر است ولي همراه با غوطه‌ور شدن در ظلم و فسادي است كه سراسر گيتي را فرامي‌گيرد. گويا، انسان مي‌گويد: گرچه مردم در آتش ستم مي‌سوزند، من به چندين برابر پاداش مي‌رسم.
از اين روي امام صادق عليه‌السلام از اين نوع تفكر به تعجب آمده و آن را غلط دانسته و به چنين شخصي گوشزد فرموده‌اند كه اقامه‌ي حق و حقيقت و گسترش عدالت در تمام جهان و نجات همه عالم از يوغ فساد و تباهي از اين پاداشها بالاتر است.
وانگهي، چنين فردي نمي‌داند در كنار حجت خدا بودن و استضائه از نور وجودش و بهره‌مندي از سرچشمه‌ي فياض علم او بالاتر از پاداش مضاعف اعمالي است كه همراه با جهل و به پيروي از احكام ظاهري و اضطراري صورت مي‌پذيرد؛ چرا كه مطابق روايات زياد وارد شده از جانب حضرات معصومين عليهم‌السلام به هنگام ظهور ، امام زمان عليه‌السلام دست مباركشان را بر سر مردم مي‌گذارند و عقلهايشان كامل مي‌گردد و در نتيجه، علم و معرفت آنان نيز بالا مي‌رود. روز قيامت نيز محاسبه‌ي اعمال مردم براساس عقل و معرفت ايشان خواهد بود.
1- بحار الانوار:52/122 ح4
2- بحار الانوار52/127 ح20