اكنون كه ولي خدا از ديدگانمان غايب است و دوري و هجرانش دلهايمان را سخت آزرده، بايد چه كنيم؟
چه كنيم تا آن يار سفر كرده از ما راضي و خشنود باشد؟ چه كنيم كه قلب مباركش از ما رنجيده خاطر نگردد و غمي بر غمهايش افزوده نشود؟ براستي او از ما چه ميخواهد؟ هيچ انديشيدهايم، آنكه به بركت وجودش سر سفرهي نعمتهاي الهي نشستهايم و اگر در پس اين همه گناه و نافرماني، خداوند كريم، نعمتهايش را از ما سلب نفرموده به يمن حضور او بوده، از ما چه انتظاري دارد؟
براي يافتن پاسخ اين سؤال باز هم بايد در مكتب او و پدران بزرگوارش، زانوي ادب بر زمين بزنيم كه نيكحال امروز من و شما را ميدانستهاند و ناگفتهاي باقي نگذاشتهاند.
- آنچه با كنكاشي در روايات اهلبيت عليهمالسلام به عنوان اولين و مهمترين وظيفه يك منتظر در عصر انتظار، بدست ميآيد معرفت و شناخت امام است. حضرت امام رضا عليهالسلام در نوشتهاي خطاب به مأمون ميفرمايند: من مات و لم يعرف ائمته مات ميته الجاهليه هر كس بيشناخت امامان خويش بميرد، به مرگ جاهليت مرده است.
راستي چرا عدم شناخت ائمه عليهمالسلام همپاي شرك و جاهليت و تكذيب ايشان، همرديف كفر و بيايماني شمرده شده است؟ آيا غير از اين است كه جز با شناخت امام، راه هدايت را نميتوان شناخت و جز با معرفت او، به معرفت ديني صحيح نميتوان دست يافت؟ به يقين شناخت امام عصر (عجل لله تعالی فرجه الشریف) كه كليد همهي معارف وحي است تنها با يادگيري نامها و القاب و تاريخ ولادت و غيبت آن حضرت حاصل نميشود بايد جايگاه امامت را شناخت. بايد در حكمت نامها و نشانههاي او انديشيد. بايد در شگفتيهاي ولادت و حيات او تأمل كرد.
بايد غيبت پر رمز و راز او را به بررسي نشست و عوامل و لوازم آن را با نگاهي مسئولانه جستوجو كرد. بايد در كلمات و فرمايشات حضرتش دقت نمود. بايد آنچه را كه سبب خشنودي و ناخشنودي اوست باز شناخت و بالاخره ..... اهداف و آرمانها او را بايد فهميد.
اين انديشه و تأمل و بررسي و دقت و تدبر و فهم و شناخت، مقدمهاي تعهد آفرين براي اطاعتي تعبدآميز از امام زمان است و چنين اطاعتي، عين اطاعت از خدا و پيامبر است كه غايت ايمان و اسلام به شمار ميآيد. به طوري كه اساساً دين در معرفت آن حضرت خلاصه ميشود اما نكتهي بسيار مهمي كه توجه به آن در بحث معرفت امام لازم است اينكه بايد اين معرفت را از خداي بزرگ مسئلت كرد. آنچه به دست ماست تنها ايجاد زمينه و مقدمه براي اعطاي معرفت و شناخت امام از طرف خداست.
از اينروست كه امام صادق عليهالسلام خطاب به يكي از اصحابش فرمودند: اگر آن زمان (عصر غيبت امام عصر) را درك كردي اين دعا را بخوان:
« اللهم عرفني نفسك فانك ان لم تعرفني نفسك لم اعرف نبيك، اللهم عرفني رسولك فانك ان لم تعرفني رسولك، لم اعرف حجتك، اللهم عرفني حجتك فانك ان لم تعرفني حجتك ضللت عن ديني »
پروردگارا معرفت خود را به من ارزاني دار كه اگر خود را به من معرفي نكني، من پيامبر تو را نميشناسم. خدايا معرفت رسول خود را به من ببخش كه اگر رسول خود را به من معرفي نكني، من حجت تو را نميشناسم. خدايا معرفت حجت خود را به من عطا بفرما كه اگر حجت خود را به من معرفي نكني از دين خود گمراه ميشوم.
ميبينيم كه حضرت دستور دعا ميدهند و ميفرمايند: بايد از او طلب دستگيري و نجات كرد و اين مطلب بسيار مهمي است. زيرا اگر كسي ذرهاي به خودش يا به ديگراني كه مثل او هستند، متكي باشد و بخواهد روي اعمال خودش حسابي باز كند و اطميناني (هر چند كم) به آنچه مطالعه كرده يا خدمتهايي كه انجام داده و امثال اينها داشته باشد، همين اعتماد و اتكال بر غير خدا، سبب لغزش و سقوط او در وادي هلاكت و بي ديني ميشود. اگر خدا لحظهاي انسان را به خودش واگذار كند و توفيقات خود را از او سلب نمايد، در آن صورت هيچيك از اعمال انسان، دست او را نميگيرد و احدي توانايي هدايت او را نخواهد داشت.
مؤمن در زمان غيبت امام زمان (عجل لله تعالی فرجه الشریف) به انسان غريق تشبيه شده يعني كسي كه به امواج بلا و فتنهها گرفتار آمده و در حال غرق شدن است، چنين كسي نياز به دستگيري دارد و بايد ديگري او را نجات دهد. اين است كه امام صادق عليهالسلام فرمودهاند دعاي غريق بخوانيد: يا الله يا رحمن يا رحيم يا مقلب القلوب ثبت قلبي علي دينك؛ اي خداي رحمان ، اي رحيم اي كسي كه دلها را زير و رو ميكني ، قلب مرا بر دين خود ثابت بدار.
همين توجه كردن به اينكه مؤمنان در زمان غيبت در حال غرق شدن در درياي فساد و تباهي هستند، ميتواند براي انسان بسيار مفيد باشد اگر انسان درد را بشناسد، به دنبال داروي آن ميرود و كسي كه احساس درد نكند، دنبال معالجهي آن هم نميرود. متأسفانه در زمان غيبت بسياري از اهل ايمان شرايط حساس و خطرناك خود را درك نميكنند. پس وظيفه افراد معدودي كه اين اوضاع بحراني و خطر غرق شدن را تشخيص ميدهند آن است كه ديگران را هشدار دهند تا آنها نيز به فكر بيفتند و لااقل نصف آن مقدار كه نگران دنياي خود هستند، به فكر دين خود هم باشند. وقتي انسان حساسيت زمان غيبت و سختي دينداري در آنرا فهميد آنوقت از جان و دل دعا ميكند و به درگاه پروردگار دست نياز بلند ميكند و به ذيل عنايات ائمه عليهمالسلام متوسل ميشود تا او را از اين وضعيت بحراني نجات دهند و سالم به ساحل نجات و سعادت برساند.