salavat

یکی از اذکار مهمی که انسان رابه خدا نزدیک میکند و در مسیر حق ثابت قدم میدارد، صلوات بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله و سلّم) و آل او میباشد.
درود و صلوات بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم) موجب علوّ درجات و ثواب برای فرستندگان آن خواهد بود و دیگر آنکه فرستادن صلوات موجب میشود نام و یاد پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای همیشه زنده و جاوید بماند.
جهت پاسخ به این سؤال در مورد کیفیت صلوات، ابتدا به معنای واژه صلوات و سپس به بیان چگونگی کیفیت صلوات می پردازیم:
واژه صلاه، صلوه و جمع آن صلوات به معنای نماز خواندن و درود و تهیت است. صلی الله علیه، یعنی خدا بر او درود فرستاد؛ در معجم الوسیط هم صلاه به معنی دعا است. خداوند در آیه 65 سوره احزاب با تأکید فرموده است: «إنّ الله و ملائکته یصلّون علی النّبی یا ایّها الذین امنوا صلّوا علیه و سلّموا تسلیما» «خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند (پس) ای کسانی که ایمان آورده اید بر او درود بفرستید و به فرمانش به خوبی گردن نهید.»
صحابه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) بعد از نزول آیه، از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) سؤال نمودند: ای پیامبر خدا، چگونه بر تو درود فرستیم؟
آن حضرت فرمودند بگوئید:
«اللّهم صلّ علی محمّد و علی آل محمّد کما صلّیتِ علی ابراهیم و علی آل ابراهیم انَّکَ حمیدٌ مجید. اللّهم و بارک علی محمّد و علی آل محمّدٍ کما بارکتَ علی ابراهیم و علی آل ابراهیم انَّکَ حمیدٌ مجید»1
درباره کیفیت صلوات بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) روایات بیشماری از طریق اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت رسیده است و صریحاً آمده است که «آل محمّد» را به هنگام صلوات بر «محمّد» باید افزود؛ در غیر این صورت صلوات ابتر و ناتمام خواهد بود. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: بر من درود ناقص نفرستید. گفتند: ای رسول خدا! درود ناقص چیست؟
حضرت فرمودند: اینکه بگوئید:"اللّهم صلّ علی محمّد" بلکه باید بگوئید: "اللّهم صل علی محمّد و آل محمّد".2
امام صادق(علیه السّلام) روایت میکنند که روزی رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از امیرالمؤمنین (علیه السّلام) پرسیدند: آیا نمی خواهی مژده ای به تو بدهم؟ آن حضرت جواب دادند: چرا، پدر و مادرم به فدای تو که همیشه مژده دهنده به همه خیرها هستی. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: چند لحظه پیش جبرئیل علیه السّلام چیز عجیبی به من گفت؛ او چنین به من عرض کرد، اگر شخصی بر من صلوات بغرستد و پس از آن بر اهل بیت من نیز صلوات بفرستد، درهای آسمان بر روی او گشوده شده و فرشتگان هفتاد صلوات برای او می فرستند و این عمل باعث ریختن گناهان می شود. آنگاه همان گونه که برگ از درخت می ریزد، گناهان او نیز میریزند و خداوند متعال می فرماید: خواسته تو را اجابت نمودم و کامروا و سعادتمند هستی. آنگاه خطاب به فرشتگان می فرماید فرشتگانم! شما هفتاد صلوات بر او می فرستید و من هفتصد صلوات.سپس رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) اضافه کرد: اما اگر هنگامی که بر من صلوات می فرستد، پس از آن بر اهل بیتم صلوات نفرستد، بین آن صلوات و آسمان هفتاد حجاب است و خدای بزرگ می فرماید:خواسته تو را نپذیرفتم و سعادتمند و کامروا نگشتی. فرشتگانم! دعای او را بالا نبرید مگر زمانی که عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) را به صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) ملحق سازد؛ و همچنان این دعا بالا نمیرود تا زمانی که عترت من در صلوات به من ملحق شوند.3
امام باقر(علیه السّلام) نیز چنین روایت میکنند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:«مَن صلّ علیّ و لم یصلّ علی آلی لم یجد ریح الجنة و إنَّ ریحها لتوجد من مسیرة خمس مأة عامٍ؛ هر کس بر من درود فرستد و بر آل من درود نفرستد بوی بهشت را استشمام نمیکند و همانا بوی بهشت با فاصله پانصد سال قابل استشمام است.»4
مفسرین اهل سنت نیز در ذیل آیه «إنَّ الله و ملائکته یصلون علی النّبی...» دهها روایت نقل کرده اند که به هنگام درود بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) باید بر آل آن حضرت نیز درود فرستاده شود و همچنین در برخی منابع آنها آمده است که دعا به آسمان بالا نمی رود مگر زمانی که بر محمّد و آل محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) درود فرستاده شود.5
همچنین در صحیح مسلم، سنن ابن داود ترندی، سنن ابن ماجه و... از ابو مسعود انصاری روایت میکنند که: «رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) با ما در مجلس سعد بن عباده نشست بشیر بن سعد ابو نعمان بن بشیر به او گفت : ای رسول خدا! خداوند ما را فرمان داده تا بر شما صلوات فرستیم؛ چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟» راوی گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به گونه ای ساکت شدند که ما آرزو کردیم ای کاش چنین سؤالی نکرده بودیم. سپس فرمود: «بگوئید خداوندا! بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست همانگونه که بر ابراهیم صلوات فرستادی و بر محمّد و آل محمّد فزونی بخش همانگونه که بر ابراهیم در جهان فزونی دادی» و نیز در کنزالاعمال از عایشه روایتی آمده است که مضمون روایت قبلی را دارد.6
در تفسیر الدرالمنثور سیوطی هجده حدیث از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده که بر اساس آن «آل محمّد» را به هنگام صلوات باید ذکر کرد.7
در روایتی دیگر قبولی نماز مشروط به صلوات بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) و خاندان او معرفی شده و آمده است :«هر کس نماز بگذارد و در آن بر من و اهل بیتم صلوات نفرستد، نمازش قبول نیست.»8از این رو از فقهای اهل سنت، شافعی آن را در تشهد دوم واجب میداند و احمد ابن حنبل و جمعی دیگر از فقها بر وجوب آن عقیده دارند؛ اگرچه مالک، ابو حنیفه و عده ای نیز آن را مستحب میدانند.9حتی افرادی چون ابن تیمیه در تحقیقی که پیرامون حقوق اهل بیت(علیهم السّلام) نموده است، ذکر "آل" را در صلوات لازم میداند.10
عده ای از مفسران بر اساس برخی روایات، معنا و حقیقت صلوات را با پیمان روز الست (الست بربکم، قالوا بلی...) مرتبط دانسته و صلوات را تجدید عهد و میثاق با عهد اولیه آدم در آغاز خلقت دانسته اند. از حضرت موسی بن جعفر(علیه السّلام) روایت شده است که :«کسی که صلوات بر پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرستد، معنایش این است که وفای به عهد و میثاقی که در عالم ذرّ پروردگار فرمود:«الست بربکم و محمد نبیکم و علی امامکم» بر زبان آورده و قبولی آن را اعلام میکند و تجدید عهد و میثاق به عمل می آورد.»11
در پایان توجه شما را به خواندن این مناظره در مجلس مأمون دعوت می نماییم:
در مجلس مأمون و در حضور علی بن موسی الرضا (علیه السّلام) سخن از موضوعی به میان آمد که به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) گفته بودند: سلام دادن بر شما را میدانیم ولی صلوات بر شما چگونه است؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «اللّهم صلّ علی محمّد و علی آل محمّد کما صلّیت و بارکت علی ابراهیم و علی آل ابراهیم انَّکَ حمیدٌ مجید». مأمون به اهل مجلس خود که همگی از علمای مذاهب اسلامی بودند، گفت: آیا در این باره اختلافی به چشم می خورد؟ آن ها گفتند: نه، همه در این موضوع اتفاق نظر دارند. مأمون به امام هشتم(علیه السّلام) گفت: آیا درباره «آل پیامبر» توضیحی دارید؟ امام علیه السّلام فرمودند: به من بگوئید منظور از«یس و القرآن الحکیم» کیست؟ همه گفتند: شکی نیست که منظور محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) و آل اوست.12

پی نوشت ها
1- تفسیر المنثور، ج5، ص217؛ کنزالاعمال، ج2، ص176.
2- تذکرة الفقها، ج2، ص233؛ جواهر الکلام، ج10، ص261، الصواعق المحرقة، ص255، صحیح بخاری باب قوله تعالی"انَّ الله و ملائکته یصلّون علی النبیّ" ج6، ص27؛ صحیح مسلم، باب"الصلاة علی النبی"، ج2، ص16؛ و ...
3- ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ص377.
4- بحار الانوار، ج94، ص56.
5- در مورد شأن نزول آیه شریفه و کیفیت صلوات بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) مراجعه شود به: صحیح بخاری، باب قوله تعالی"انَّ الله و ملائکته یصلّون علی النبیّ"، ج6، ص27؛ صحیح مسلم، باب"الصلاة علی النبی"، ج2، ص16؛ صحیح ترمذی، ج1، ص301،481وج 5،ص38 و ...
6- سنن ابن ماجه، ج1، ص293و ...
7- تفسیر المیزان، ج16، ص517.
8- الصواعق المحرقه، ص146-147.
9- منهج الصادقین، ج7، ص307.
10- از ابن تیمیه کتابی تحت عنوان حقوق آل بیت علیهم السلام به یادگار مانده است.
11- تفسیر جامع، ج5، ص37.
12- تفسیر صافی، ج4،ص201.

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

آخرین مطالب

  • نجات تنها در پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام + سند

    نبی مكرم (صلی الله علیه

    مشاهده
  • بهترین و ماندگارترین تلاوت مرحوم استاد شحات انور در ایران به نظر ایشان + دانلود

    بسم الله الرحمن الرحیم در

    مشاهده
  • سایت قائمیه اصفهان

      سايت مركز تحقيقات رايانه‌اي

    مشاهده
  • شیطنت غربی ها در باره نسخه های خطی قرآن

    علی صادق‌زاده، پژوهشگر سازمان اسناد

    مشاهده
  • دفتر آیت الله نوری همدانی شبانه روزی است!

    حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر آیت

    مشاهده
  • مرجع تقلیدی که پس از مرگ زنده شد!

    مرجع تقلیدی که پس از مرگ زنده شد!

  • 1
  • 2
  • 3