پاسخ :
معروف و مشهور است و شايد بتوان ادعا کرد که علماي شيعه و سني اتفاق نظر دارند که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ به سبب سمي که به آن بزرگوار خورانده شده به شهادت رسيده اند. امّا اين که چه کسي و در چه زماني آن حضرت را مسموم کرده همانند بسياري از زواياي زندگي ایشان براي ما کاملا روشن نيست و اين خود حاکي از مظلوميت هاي بي نظير آن سرور کائنات دارد . برای روشن شدن ماجرای مسمومیت حضرت، اخبار و روایاتی که در منابع شیعه و اهل سنت آمده باید مورد نقد و برررسی قرار گیرد؛ و در این جا به طور جداگانه دید گاه هر یک از فریقین را نقل و بررسی می کنیم:
الف) شهادت رسول اکرم- صلی الله علیه و آله از نگاه شیعه:
1. شيخ مفيد مي گويد: رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ در روز دوشنبه بیست و هشتم صفر در مدينه در حالي که مسموم شده بود از دنيا رفت.
2. شيخ طوسي مي گويد: "محمد بن عبدالله... و قبض بالمدينة مسموما يوم الاثنين لليلتين بقيتا من صفر سنة عشرة من الهجرة».[2]
3. علامه حلّي نوشته: «محمد بن عبدالله.... و قبض بالمدينة مسموما يوم الاثنين لليلتين بقيتا من صفر سنة عشرة من الهجره».[3]
و نيز دانشمندان و مورخين ديگر از شيعيان در کتاب هايشان به اين حقيقت اشاره و يا تصريح نموده اند.

ب) شهادت پيامبر اکرم- صلی الله علیه و آله – از نگاه دانشمندان و مورخان اهل سنت
1. حاکم نيشابوري عالم معروف اهل سنت مي گويد: «داود بن يزيد گويد، که ابن شعبي مي گفت: به خدا قسم رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ با سم کشته شد».[4]
2. عبدالرزاق صنعاني مي گويد: «از عبدالله بن مسعود روايت شده است که مي گفت: اگر نه بار قسم بخورم که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ کشته شده است، برايم محبوب تر است از اين که يک بار قسم بخورم که او کشته نشده است، زيرا خداوند او را پيامبر و شهيد قرار داده است».[5]
اين مطلب را ابن سعد در «الطبقات الکبري»، احمد بن حنبل در «مسند»، ابن کثير دمشقي در «البدايه و النهايه» و در «السيرة النبويه»، و جلال الدين سيوطي در «الحاوي للفتاوي في الفقه و علوم التفاسير» و هيثمي در «مجمع الزوائد و منبع الفوائد» نقل کرده اند و حاکم نيشابوري بعد از نقل اين روايت مي گويد: اين حديث طبق شرايطي که بخاري و مسلم براي صحت روايت قائل هستند، صحيح است.[6]
نکته اي که بعد از ملاحظه اين روايات تأمّل در آن لازم است اين است که چه کس يا کساني آن حضرت را مسموم کردند و در چه زماني اين مسموميت صورت گرفته است؟
در پاسخ به اين پرسش ناگزير باید دو طايفه از رواياتي که در منابع معتبر اهل سنت نقل شده را مورد بحث و بررسي قرار داد:
1. محمد بن اسماعيل بخاري مي گويد: «عايشه گفته است که رسول خدا در مريضي خود که در آن از دنيا رفت مي فرمود تاکنون درد غذايي را که در خيبر خوردم احساس مي کردم و الآن زماني است که احساس کردم شريان هاي قلبم از آن پاره شده است».[7]
اين در حالي است که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ پيش از خوردن آن سم در جنگ خيبر از مسموم بودن گوشت گوسفند آگاه شد و از خوردن آن خودداري فرمودند چنان چه ابن کثير دمشقي تصريح مي کند: «و في الصحیح للبخاري عن ابن مسعود قال: "لقد کنّا نسمع تسبيح الطعام و هو يؤکل» يعني بين يدي النبي و کلّمه ذراع الشاة المسمومة و اعلمه بما فيه من السم».[8]
در صحيح بخاري از ابن مسعود نقل شده است که مي گفت: ما صداي تسبيح گفتن غذا را هنگامي که رسول خدا از آن تناول مي فرمود، مي شنيديم، يعني در جلوي پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و گوشت سر دست مسموم با حضرت سخن گفت و ايشان را از سمي بودنش آگاه ساخت.
2 روايت ديگري که هم بخاري و هم مسلم و ديگر بزرگان اهل سنت نقل نموده اند اين است که: «عايشه گفته است در کام رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ در زمان مريضي ايشان به زور دوا ريختيم، پس به اشاره به ما فهماندند که به من دوا نخورانيد؛ ما با خود گفتيم اين از آن جهت است که مريض از دوا بدش مي آيد و وقتي حضرت بهتر شد، فرمود: آيا من شما را از اين که به من دوا بخورانيد نهي نکردم؟ پس فرمود: بايد در دهان هر کسي که در اين خانه است، در جلو چشم من دوا ريخته شود، غير از عباس که او شاهد ماجرا نبوده است».[9]
ابن حجر عسقلاني در شرح و توضيح اين روايت مي نويسد: «قوله لددناه» اي جعلنا في جانب فمه دواه بغير اختياره و هذا هو اللدود. اين که گفته «لددنا» يعني اين که ما در دهان آن حضرت بدون اين که ميل و رغبت داشته باشد (با زور) دوا ريختيم.[10]
تنها ايرادي که بر عايشه و ديگران مي توان گرفت اين است که آن ها عليرغم ميل و رغبت و نهي پيامبر- صلی الله علیه و آله - به آن حضرت دارو دادند. در نتيجه علت رحلت پيامبر- صلی الله علیه و آله - به سم قطعي است، اما آيا اين سم را در حال بيماري به حضرت خوراندند يا بر اثر همان سمي بوده که در خيبر با گوشت در جسم پيامبر تأثير کرده و آثارش تا اين زمان مانده بود. بنابراين سم دادن عايشه به پيامبر- صلی الله علیه و آله - در حال بيماري قطعي و روشن نبوده و گزارشي در منابع در اين باره يافت نشد، تنها مي توان گفت که او و زنان ديگر که در اطراف پيامبر بودند عليرغم ميل و اشتها و نهي پيامبر دارو به کام پيامبر- صلی الله علیه و آله - ريختند و آن حضرت پس از بهبودي شبي به آنان گفت که از اين دارو خودتان بايد بخوريد و آنان امتناع کردند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- سیره صحیح پیامبر اسلام،ترجمه دکتر سپهری
2- فروغ ابدیت،آیه الله ،سبحانی.

پی نوشتها:
[1]. مفيد، محمد بن محمد ، المقنعه، قم، موسسه النشر الاسلامي، 1410ق، ص456. ... و قبض بالمدينة مسموما يوم الاثنين لليلتين بقيتا من صفر».
[2]. طوسي، محمد بن حسن، تهذيب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1365ش، ج6، ص2.
[3]. علامه حلی، حسن بن يوسف ، تحرير الاحکام، قم، موسسه الامام الصادق –علیه السلام-، 1420ق، ج2، ص118.
[4]. حاکم نيشابوري، محمد بن عبدالله، المستدرک علي الصحيحين، بيروت، دارالکتب العلميه، 1411ق، ج3، ص61، ح4395.
[5]. صنعاني، عبدالرزاق بن همّام، المصنف، بيروت، المکتب الاسلامي، 1403ق، ج5، ص 269، ح9571.
[6]. حاکم نیشابوری، پیشین، ج3، ص60، ح4394.
[7]. بخاري، محمد بن اسماعيل، صحيح البخاري، بيروت، دار ابن کثير، 1407ق، ج4، ص1611، کتاب المغازي، باب مرض النبي ح ، 4165.
[8]. ابن کثير ، اسماعيل بن عمر ، البداية و النهاية، بيروت، مکتبة المعارف، ، ج6، ص286.
[9]. بخاري، پیشین، ج4، ص1618، ح4118، ح 4189، کتاب المغازي، باب مرض النبي، ج5، ص2159، ح5382، کتاب الطب، مسلم نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، بيروت، داراحياء التراث العربي، ج4، ص1733، ح2213، کتاب السلام، باب کراهة التداوي باللّدود.
[10] . ابن حجر عسقلانی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفه، ج 8، ص 112.

منبع: اندیشه قم

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

آخرین مطالب

  • نجات تنها در پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام + سند

    نبی مكرم (صلی الله علیه

    مشاهده
  • بهترین و ماندگارترین تلاوت مرحوم استاد شحات انور در ایران به نظر ایشان + دانلود

    بسم الله الرحمن الرحیم در

    مشاهده
  • سایت قائمیه اصفهان

      سايت مركز تحقيقات رايانه‌اي

    مشاهده
  • شیطنت غربی ها در باره نسخه های خطی قرآن

    علی صادق‌زاده، پژوهشگر سازمان اسناد

    مشاهده
  • دفتر آیت الله نوری همدانی شبانه روزی است!

    حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر آیت

    مشاهده
  • مرجع تقلیدی که پس از مرگ زنده شد!

    مرجع تقلیدی که پس از مرگ زنده شد!

  • 1
  • 2
  • 3