همهي ما ديدهايم كه گاهي اوقات كشاورزي براي كشت، زمين را شخم ميزند، كود ميدهد، بذر ميريزد، زمين را از علفهاي هرز پاك ميكند و در زماني كه محصول او نزديك به ثمر رسيدن است، ناگهان آفتي پديد ميآيد و همهي آن محصول را از بين ميبرد و تمام زحمات و مشقات كشاورز را نابود ميسازد.
گاهي اعمال خير و عبادتهايي كه انجام ميدهيم و ثوابهايي كه براي آخرت ذخيره مينماييم، با آفت گناهان، همهي آنها نابود ميشود.
در روايتي پيامبر اكرم صلياللهعليهوآلهوسلم ميفرمايند: شخصي را در روز قيامت براي حساب ميآورند وقتي نامهي عملش را مشاهده ميكند ميبيند كار خوبي در آن نامه وجود ندارد،ميگويد: پروردگارا! اين نامهي عمل من نيست؛ زيرا در دنيا بندگي و فرمانروايي تو را نمودهام در حالي كه اين بندگي و عبادت در اين نامه نيست.
خطاب ميشود: پروردگار تو اشتباه و نسيان ندارد. عمل تو به واسطهي غيبت مردم نابود شد و از بين رفت. ديگري را ميآورند و نامهي عمل خود را مشاهده ميكند در حالي كه بندگي و طاعات زيادي را در آن ميبيند. عرض ميكند: خدايا اين نامهي عمل من نيست؛ زيرا در دنيا به اين اندازه كار خوب انجام ندادهام. خطاب ميرسد چون فلان شخص غيبت تو را كرده، حسنات و اعمال نيك او را به تو دادهايم. (بحارالانوار، ج16، ص179)
آري، يكي از گناهاني كه اعمال خير را تباه و نابود ميكند، غيبت است. نبي مكرم اسلام صلياللهعليهوآلهوسلم در معناي غيبت فرمودند: «آيا ميدانيد غيبت چيست؟ گفتند:خداوند و رسول خدا آگاهند. حضرت فرمودند:غيبت عبارت از اين است كه برادرت را به چيزي كه از آن كراهت دارد ياد كني . عرض كردند: اگر چه آن صفت در او باشد. پيامبر صلياللهليهوآلهوسلم فرمودند: اگر سخني بگويي كه در او هست غيبت است و اگر چيزي بگويي كه در وي نباشد به او بُهتان زدهاي و نسبت دروغ دادهاي.
البته بايد توجه داشت كه غيبت فقط با گفتن به زبان نيست، بلكه با اشارهي چشم و ابرو، يا دست و پا و يا ديگر وسايلي كه از صفتي حكايت ميكند كه صاحب آن صفت از آن كراهت دارد، آن نيز غيبت است.
خداوند در آيهي 148 سورهي نساء ميفرمايد: « لاَّ يُحِبُّ اللّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوَءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَن ظُلِمَ وَكَانَ اللّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا» خداوند دوست نميدارد كه كسي به گفتار زشت به عيب خلق صدا بلند كند مگر آن كه ظلمي بدو رسيده باشد كه خدا شنونده و داناست.
اين آيه بيانگر اين مطلب است كه همانگونه كه خداوند ستارالعيوب است ، دوست هم ندارد كه افراد بشر پردهدري كنند و عيوب مردم را فاش ساخته آبروي آنان را ببرند. به علاوه هر انساني داراي نقاط ضعفي است كه پنهان ميباشد و اگر افراد از آن چه در ضمير يكديگر وجود دارد، مطلع ميشوند، روح بدبيني سراسر جامعه را فراميگرفت و همكاري آنان را با يكديگر مشكل ميساخت. پايداري اجتماع و برقراري زندگي عمومي نيز به اين بستگي دارد كه هماهنگي كامل بين تمام افراد جامعه وجود داشته باشد و حس خودبيني ، دورويي و دورنگي از آن اجتماع برطرف گردد.اسلام از اموري كه مولد نفاق و بدبيني و باعث گسيختگي رشد اتحاد و هماهنگي ميشود، شديداً جلوگيري نموده و الفت، محبت و دلبستگي و پيوستگي را در اجتماع براي هميشه گسترش داده است. بنابراين افرادي كه در اجتماع ، ايجاد نفاق و حس بدبيني مينمايند از نظر اسلام مطرود و در نظر خدا متفرقند و در روايات اسلامي از آنها بسيار مذمت شده است.
در حديثي از پيامبر اكرم صلياللهعليهوآلهوسلم آمده است كه حضرت فرمودند: آيا شما را خبر دهم به بدترين تان؟ عرض كردند: آري. فرمودند: بدترين شما كساني هستند كه در بين مردم سخنچيني ميكنند و نيز اشخاص كه بين دوستان جدايي مياندازند و پيوسته در صددند عيوب ديگران را ظاهر سازند و ياري آنان عيب ايجاد نمايند.
همچنين در اينباره در ارشاد القلوب ديلمي بيان شده است كه: خداوند به حضرت موسي عليهالسلام وحي كرد كه اي موسي! كسي كه از غيبت ، توبه كند و بميرد آخرين كسي است كه داخل بهشت ميشود و اگر بدون توبه بميرد در حالي كه اصرار به كار خود داشته، اولين كسي است كه داخل جهنم ميشود.
به اين آيه از قرآن دربارهي اين موضوع دقت نماييد كه خداوند ميفرمايد: «لا يغتب بعضكم بعضاً، ايحب احدكم أن يا كل لهم أخيه متيتاً فكرهتموه» پروردگار عالم غيبت را در اين آيهي شريفه به منزلهي خوردن گوشت برادر خود ميداند شايد بتوان گفت كه وجه شباهت موضوع اين باشد كه اگر از گوشت بدن ميت خورده شود بدن كم ميشود و ناقص ميگردد . همين طور است اگر كسي غيبت شخص ديگري نمايد در حقيقت آبروي او ريخته و از شخصيت اجتماعياش كاسته ميشود. زيرا شخصيت اجتماعي انسان به مراتب از جسمش در اجتماع مهمتر است. به اين سخن رسول خدا صلياللهعليهوآلهوسلم در اين باره توجه نماييد كه ميفرمايند: دروغ ميگويد آن كس كه خيال ميكند حلالزاده است در صورتي كه پيوسته گوشت مردم را به غيبت ميخورد. از غيبت پرهيز كن، زيرا غيبت خودش سنگهاي جهنم است و فرمودند: مجلسي كه با غيبت آراسته شود، از دين خراب و تهي ميگردد. گوشهاي خود را از شنيدن غيبت پاك نگه داريد، زيرا غيبتكننده و شنوندهي غيبت در گناه شريكاند. و عذاب قبر به واسطهي سه عمل پديد ميآيد: سخن چيني، غيبت و دروغ.
فراموش نشود كساني كه زبان به غيبت ديگران ميگشايند بايد بدانند كه غيبت كردن آنان از ديگران موجب ميشود كه غيبتشدگان تحريك شوند تا عيوب آنان را به دست آورند و غيبتشان را با غيبت تلافي نمايند. امام صادق عليهالسلام فرمودند: غيبت مكن كه در معرض غيبت قرار ميگيري و براي برادرت گودالي حفر مكن كه خودت در آن فرو ميافتي.
ذكر اين نكته نيز لازم است كه نه تنها غيبت كردن حرام است بلكه گوش دادن به غيبت و حضور يافتن در مجلس غيبت نيز حرام و طبق برخي از روايات اسلامي بر مسلمانان واجب است كه رد غيبت كنند ؛ يعني در برابر غيبت به دفاع برخيزند و از برادر مسلماني كه حيثيتاش به خطر افتاده دفاع كنند.
در پايان يادآوري ميكنيم كه با توجه به اين كه در شرع مقدس اسلام غيبت از گناهان بزرگ شناخته شده اما كماو بيش عموم مردم مبتلا به بيماري خطرناك هستند در حالي كه آفت اعمال خيرشان ميباشد. پس لازم است كه به بيش از پيش به خودآئيم و جهت درمان و جبران اين بيماري اقدام نمائيم تا در روز حساب شاهد آن نباشيم كه اعمال خيرمان فاسد و تباه شدهاند و ديگر دريغ و حسرت فايدهاي ندارد.